Rekening nieuwe Belgische fregatten loopt op tot boven 2 miljard euro

In het federaal parlement vindt donderdag – achter gesloten deuren – een spoedvergadering plaats over het dossier van de Belgische fregatten. Sinds 2018 hebben België en Nederland een akkoord om samen vier fregatten en twaalf mijnenjagers te bouwen. Twee plus zes voor elk land. Met de Leopold I en de Louise-Marie heeft de Belgische marine momenteel twee fregatten in dienst. De schepen zijn eind jaren tachtig gebouwd en zijn stilaan aan vervanging toe. Fregatten vormen de ruggengraat van een zeemacht.

Het dossier van de fregatten – waarin Nederland de leiding heeft – is nu bijna klaar. Het is dinsdag een eerste keer achter gesloten deuren voorgesteld in het federaal parlement, aan de leden van de commissie Legeraankopen. Bij die voorstelling zijn twijfels geuit over het kostenplaatje. Volgens de laatste raming zal de bouw van de Belgische fregatten tegen 2031 uiteindelijk 2,025 miljard euro kosten. Of 796 miljoen euro meer dan oorspronkelijk voorzien. (Het gaat om bedragen waarin de toekomstige inflatie al is verrekend.)

Oekraïne

Volgens de Nederlanders is de meerkost logisch te verklaren. De prijzen van de grondstoffen en materialen die gebruikt worden in de scheepsbouw, waaronder roestvrij staal, zijn fors gestegen sinds 2018. Idem voor de arbeidskosten van scheepsbouwers. Sowieso is er een acuut tekort aan geschoolde arbeidskrachten. De Nederlandse marine werkt voor zijn schepen traditioneel samen met Damen Shipyards Group – een grote naam in de scheepvaartwereld. De schepen zullen gebouwd worden in Nederland en Roemenië.

De Russische invasie in Oekraïne begin 2022 heeft de wereldwijde vraag naar legermateriaal aangejaagd, wat zich vertaalt in stijgende prijzen, luidt het nog vanuit Nederland. Idem voor de hogere vraag naar elektronica. Intussen blijven de defensie- en scheepvaartindustrie zich ook ontwikkelen, wat resulteert in technologisch beter materiaal. Maar dit nieuwe materiaal blijkt vaak duurder dan voorheen.

Huiswerk

Bronnen in de commissie Legeraankopen zeggen dat een meerkost van 796 miljoen euro vragen oproept. Zeker omdat hen tijdens de vergadering op dinsdag nog geen doorlichting van het dossier door de Inspectie van Financiën is bezorgd. Vandaar dat er donderdag in allerijl een nieuwe vergadering is ingeboekt. De regering-De Croo wil vrijdag graag het licht formeel op groen zetten voor de bouw van de schepen. Eerstdaags wordt normaal ook het Nederlandse parlement geïnformeerd over de nakende miljardendeal.

“De kost stijgt aanzienlijk. We willen zeker zijn dat we ons huiswerk doen”, zegt een bron. De bestelling van fregatten maakt deel uit van de ‘Strategische visie’ uitgetekend door de regering-Michel. In dit plan was 9,2 miljard voorzien voor de aankoop van onder meer fregatten, gevechtsvliegtuigen en drones. De regering-De Croo heeft nog eens 10,3 miljard euro toegezegd voor de wederopbouw van het leger. De meerkost van de fregatten zou gedekt worden met dit geld. Er zou dus geen extra budget naar het leger vloeien.

Return

De economische return voor België wordt vastgelegd op 355 miljoen euro over tien jaar. Een bedrag dat volgens bronnen overeenkomt met de ‘pure’ meerkost van de bouw van de fregatten (zonder inflatie). Of die economische return realistisch is, blijft een open vraag. Het aankoopdossier van het nieuwe gevechtsvliegtuig van de luchtmacht – de Amerikaanse F-35 – leert dat voorzichtigheid geboden is. Die bestelling heeft momenteel maar 700 miljoen euro return opgeleverd voor België. Of ruim 3 miljard euro minder dan beloofd.

Her en der wordt erop gewezen dat er oorspronkelijk geen enkele return was voorzien door Nederland. Minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) wil voorlopig niet reageren.