Regering hoeft coronabarometer niet te volgen

De epidemiebarometer is het alfa en het omega van het Belgische coronabeleid. Met vier eenvoudige kleurcodes – groen, geel, oranje en rood – zou de hele bevolking duidelijk worden gemaakt in welke fase van de corona-epidemie ze zich bevindt, en welke maatregelen daaraan gekoppeld worden. Tenminste, zo werd het plan oorspronkelijk uitgewerkt door de Celeval, de groep experts die de politiek adviseert over het coronabeleid.

Intussen draait het politieke en wetenschappelijke overleg op volle toeren. Federaal coronacommissaris Pedro Facon coördineert deze gesprekken. Die zijn complex, want de bedoeling is dat alle bestaande protocollen in sectoren zoals de horeca, de sport of het onderwijs worden gestroomlijnd met deze overkoepelende barometer. Dat deze sectoren vaak al met hun eigen kleurencodes werken, maakt het er niet eenvoudiger op.

De hoop is dat de epidemiebarometer op vrijdag kan worden voorgesteld, stellen meerdere bronnen in de Wetstraat. Toch zijn er nog een aantal knopen die moeten worden doorgehakt. Zo is er sprake om de kleurcodes in te ruilen voor risicofases. Dat zou een wirwar aan kleuren vermijden, terwijl de essentie overeind blijft. Ook in Ierland, waar al een gelijkaardig systeem bestaat, wordt er met zulke risiconiveaus gewerkt.

Politieke beslissing

De fundamentele vraag is of de barometer de verwachtingen kan inlossen. Het doel is om houvast te bieden aan de bevolking. Eén kleur of fase komt overeen met een risiconiveau, waaraan duidelijke coronamaatregelen worden gekoppeld. Denk aan het aantal nauwe contacten die je mag hebben, de verplichting van telewerk of de regels op café. Daarnaast moet elke fase gebaseerd zijn op feitelijke drempelwaardes, zoals bijvoorbeeld het aantal opnames op intensieve zorgen.

Maar zo simpel is het niet. “Het is natuurlijk prettig om alles in één systeem te omvatten. Tot je eraan begint. Dan merk je dat het bijna onmogelijk is”, klinkt het onder andere op het kabinet van Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA). Als de coronacrisis één ding geleerd heeft, zo luidt de analyse, is het dat er soms onverwachte en specifieke situaties ontstaan. “Het systeem zal ruimte laten voor interpretatie en uitzonderingen.”

Elke omschakeling van kleur zal een politieke beslissing zijn. Dat betekent dat politici er nog steeds van kunnen afwijken, op zijn minst in bepaalde sectoren. Zo houdt Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) vast aan code geel in het onderwijs, hoewel de sportwereld al overschakelde op oranje.

Dilemma

“You’re damned if you do and you’re damned if you don’t”, zo vat viroloog Marc Van Ranst het dilemma samen. Hij vergaderde gisteren met de Celeval over de coronabarometer. “Het is natuurlijk makkelijker als je een houvast hebt. Maar wie denkt dat de barometer alles gaat oplossen, is naïef. Het zal altijd een politieke beslissing zijn. Dat is eigen aan crisisbeheer, waarbij je moet kunnen inspelen op verrassingen.”

Motivatiepsycholoog Maarten Vansteenkiste (UGent) hoopt dat de barometer “zo geharmoniseerd mogelijk” zal zijn. “Natuurlijk moet je de cijfers interpreteren. Maar als er in bepaalde domeinen andere criteria worden gehanteerd dan in andere, ontstaat er verwarring.”