Regering-Biden gaat de strijd aan met Texas wegens zeer omstreden abortus- en ‘verklik-uw-buren’-wet

Welke abortuswet?

De zeer strenge Texaanse abortuswet, die sinds 1 september van kracht is, verbiedt abortus na zes weken, omdat vanaf dat moment bij de foetus een hartslag kan worden vastgesteld. Hoewel een foetus in de Verenigde Staten doorgaans pas na 24 weken als levensvatbaar wordt gezien.

Er wordt bovendien geen uitzondering gemaakt voor vrouwen die zwanger zijn geworden door incest of verkrachting – in plaats daarvan bezweert de gouverneur van Texas, Greg Abbott, dat de staat alle verkrachters zal ‘elimineren’.

Sinds de nieuwe wet is het voor iedere burger bovendien mogelijk een klacht in te dienen tegen een abortuskliniek die foetussen weghaalt van ouder dan zes weken, of tegen iemand die meewerkt aan het uitvoeren van zo’n abortus. Zodra die klacht gegrond wordt verklaard, is de veroordeelde verplicht de klager een boete van tienduizend dollar (zo’n 8.500 euro) te betalen.

Waarom is de wet omstreden?

Omdat het gros van de vrouwen na zes weken niet eens weet dat ze zwanger zijn, maakt de Senate Bill 8, zoals de wet officieel heet, naar schatting zo’n 85 procent van alle abortussen in Texas onmogelijk. Vooral voor arme Texanen heeft de wet potentieel grote gevolgen, omdat het voor hen financieel lastiger is een abortus uit te laten voeren in andere delen van het land.

Tegenstanders doopten de abortuswet inmiddels ook om tot de verklik-uw-buren-wet, omdat iedereen er een beroep op kan doen, ongeacht je band met de vrouw in kwestie. Dat betekent dat zowel buren met een andere geloofsovertuiging, als anti-abortusmilitanten die honderden kilometers verderop wonen, een klacht kunnen indienen.

Omdat de wet bovendien geen uitzonderingen maakt voor incest of verkrachtingen, is het vanaf nu ook mogelijk dat een verkrachter de dokter aanklaagt die zijn slachtoffer heeft verzorgd, of de moeder van datzelfde slachtoffer omdat zij haar dochter naar de abortuskliniek bracht. Als de rechter vervolgens vaststelt dat er inderdaad sprake is geweest van een illegale abortus, is de moeder verplicht de verkrachter van haar dochter tienduizend dollar te betalen.

Hoe reageren de klinieken?

Abortusklinieken in Texas weigeren nu al zwangere vrouwen, uit angst voor boetes. “Mensen zijn bang”, zei de directeur van de Whole Woman’s Health’s woensdagnacht, vlak nadat haar kliniek de laatste legale abortussen had uitgevoerd. “Mijn medewerkers zijn helaas gewend aan schreeuwende meutes die hun nummerplaten noteren, maar die mensen hebben nu opeens een heel nieuwe gereedschapskist gekregen voor hun intimidatie.”

Hoe kan het dat de omstreden wet vrij spel kreeg?

Abortusactivisten en voorvechters voor vrouwenrechten probeerden de wet van tafel te krijgen via de rechter, maar het Amerikaanse Hooggerechtshof weigerde de Texaanse abortuswet af te wijzen. Een opmerkelijke meerderheid van vijf van de in totaal negen rechters stemden vóór de wet. Onder hen de drie conservatieve rechters die zijn benoemd door oud-president Donald Trump.

Amerikaanse rechters en politici waren geschokt, omdat het Hooggerechtshof sinds 1973 het recht op abortus erkent zolang de foetus niet levensvatbaar is. Dat betekent dat een zwangerschap mag worden afgebroken tot de 24ste week.

Welke stappen worden er nu ondernomen tegen ‘de Senate Bill 8’

“Een staat mag volgens het geldende recht geen enkele vrouw verbieden haar zwangerschap te beëindigen als de foetus nog niet levensvatbaar is”, klinkt het bij het ministerie van Justitie. “Maar Texas heeft precies dat gedaan.”

Allereerst wil het ministerie van Justitie via een rechterlijk bevel verhinderen dat de wet wordt uitgevoerd. De abortuswet helemaal van tafel krijgen is een langdurig juridisch proces met een onzekere uitkomst: het ministerie van Justitie moet het opnemen tegen Republikeinse wetgevers die onder Donald Trump steeds verder durfden te gaan met uiterst conservatieve wetgeving, gesteund door al even behoudende rechters op alle niveaus, tot aan het Hooggerechtshof.

Hoe staat president Biden tegenover de nieuwe wet?

President Biden, een voorstander van abortus, was woedend over de “ongrondwettelijke chaos” waarbij “zelfs een taxichauffeur die een zwangere vrouw naar een abortuskliniek rijdt, door klikkende burgers kan worden aangeklaagd”.

Jen Psaki, woordvoerder van het Witte Huis, liet overigens weten dat de Amerikaanse president zich “zorgen maakt” omdat de beslissing van het Hooggerechtshof de weg vrijmaakt naar een strengere abortuswetgeving in andere conservatieve staten.