Rechts Italië verenigt zich op ‘la piazza’ rond Salvini: ‘De sterken, dat zijn wij’

Het plein barst in juichen uit terwijl de kapitein van rechts Italië, geflankeerd door zijn twee beste stuurlui, zwaaiend naar voren stapt. Vanuit de gigantische speakers vult de stem van operazanger Luciano Pavarotti alle hoeken van het stampvolle Piazza San Giovanni. “Vincerò”, zingen tienduizenden kelen tegelijk mee – ik zal overwinnen.

Volgens Salvini trok het protest 200.000 betogers, de politie hield het op 50.000. Alleszins kwamen ze met acht speciale treinen en zeker vierhonderd bussen naar de hoofdstad om duidelijk te maken hoe woest zij zijn over het onrecht wat hen deze zomer is aangedaan. Want hoe kan het dat wij – de aanhangers van rechts – vandaag met zovelen zijn, terwijl zij – de vertegenwoordigers van de linkse elite – momenteel aan de macht zijn? “Omdat ze geen respect hebben voor onze democratie”, beantwoordt hun onbetwiste leider Matteo Salvini die vraag, waarna het plein weer in juichen uitbarst.

Het plein – la piazza – speelt een niet te onderschatten rol in de Italiaanse politiek. Het is op de piazza’s van de kleine dorpen dat iedere jonge politicus zijn carrière begint, stemmen ronselt en terugkeert om te horen welke onvrede er heerst bij hun electoraat. Italië heeft veel pleinen, maar zo roemrucht als Piazza San Giovanni in Laterano in Rome is er geen een. Het is niet alleen het grootste, het is vooral het plein dat decennialang werd gebruikt door de Communistische Partij om met honderdduizenden arbeiders te protesteren tegen de fascisten.

Maar toen brak zaterdag 19 oktober aan en begon de toekomst, zo klinkt het vanaf het enorme podium van ruim zestig meter breed dat uitkijkt over tienduizenden brullende Italianen. “Ooit was dit het plein van links, maar nu is het plein van ons”, schreeuwt Giorgia Meloni, voorzitter van de extreemrechtse partij Fratelli d’Italia. “Vandaag wapperen er geen rode vlaggen meer, maar onze vlaggen.”

Er klinkt gejuich en gezang (“Wie niet springt, is communist”) waarna ook de bejaarde ex-premier Silvio Berlusconi, nog altijd voorzitter van de centrumrechtse partij Forza Italia, een duit in het zakje doet. “Dit land wil niet geregeerd worden door de communisten. Italië wil door ons geregeerd worden. Italië wil door rechts geregeerd worden.”

Die uitspraak klopt maar deels. Hoewel Meloni en Berlusconi beiden belangrijke figuren zijn op de rechterflank, is er maar één echte superster aanwezig, Matteo Salvini van antimigratiepartij Lega. De manifestatie was zijn idee en het is dankzij hem dat er kiezers vanuit elke uithoek van het land op de piazza te staan. “Dit is het echte Italië”, bedankt Salvini hen. “Dit is geen boze menigte, geen gewelddadige menigte, maar een hardwerkende, eerlijke menigte. Dit is het Italië dat werkt en produceert. Dit is het trotse Italië.”

Hoewel trots de officiële emotie is – ‘Italiaanse trots’ heet de manifestatie – is de vaakst terugkerende emotie in het publiek vooral een sluimerende onvrede die meestal wordt geuit met een fikse dosis woede. Wij zijn met zovelen, zegt ieder op zijn manier, maar toch wordt er niet naar ons geluisterd.

Met name door de ‘meest linkse regering ooit in Italië’, zoals de huidige coalitie tussen de sociaal-democratische PD en de populistische Vijfsterrenbeweging structureel wordt omschreven. Dat die regering er kwam door een misstap van toenmalig vicepremier Salvini, wordt voor het gemak vergeten. Het was zijn eerste grote tegenslag. Toen hij in 2013 de macht binnen Lega overnam, stond de partij op 4 procent in de peilingen. Toen hij de stekker uit het kabinet trok, lag dat percentage op bijna 40 procent – een stijging die hij vooral te danken had aan zijn soms extreem harde anti-migratie retoriek. Die klinkt zaterdag opnieuw – hij is tegen migranten, tegen de elite, tegen de EU, tegen het homohuwelijk en tegen de Turken – want Salvini weet: wie de onvrede beheerst, wint anno 2019 de verkiezingen.

Het mandaat van de huidige regering loopt op papier tot 2023. Maar links mag dan wel in de regering zitten, zo kalmeert Salvini zijn kiezers zaterdag, lang zullen ze dat niet volhouden, want de echte macht – de macht van de piazza – ligt bij ons. “We hebben alleen geduld nodig”, zegt Salvini. “Kalmte is de kracht van de sterken. En de sterken, dat zijn wij.”