Fotografie
Rebels verlangen uit het land van de censuur
Radicale kunst maken in China is tricky - zoveel is al langer duidelijk. Denk maar aan het huisarrest van Ai Weiwei. Dat ook fotograaf Ren Hang last heeft om zijn spraakmakende foto's in zijn thuisland tentoon te stellen, mag dan ook niet verbazen. Maar Hang is méér dan expliciete foto's van erecte penissen en plassende mannen. Dat bewijst zijn poëtisch mooie solotentoonstelling in Foam Amsterdam.
Zijn werk tonen in zijn vaderland is geen sinecure: Ren Hang werd al verschillende keren opgepakt, tentoonstellingen werden gecanceld net voor of zelfs op de avond van de opening, zijn blog en website werden meermaals offline gehaald door de autoriteiten, prints werden vernietigd door de douane. Maar wanneer we Ren Hang naar de censuur vragen – in een mailinterview en via de omweg van een tolk – weigert hij om er dieper op in te gaan. Hij zegt dat zijn werk niet politiek is. Maar in zekere zin zijn de foto’s die hij maakt – veelal van vrije, naakte mensen – toch een reactie op de situatie waarin hij leeft? Hang: “Ik weet niet in welke situatie ik leef, dus ik kan niet op je vraag antwoorden.”
Hangs Antwerpse galerist Dries Roelens van galerie Stieglitz19 kadert de reactie van de fotograaf: “Door de officiële media wordt hij doodgezwegen. Hij kan zijn werk bijvoorbeeld wel tonen in Three Shadows, een particulier kunstencentrum. Maar in musea die eigendom zijn van de staat, en dat zijn ze in feite bijna allemaal, zul je zijn werk nooit vinden.” Curator Mirjam Kooiman van Foam beaamt: “In China zelf is Hang amper bekend, want kranten mogen hem niet vernoemen. Zijn foto’s raken voornamelijk via Instagram en het internet bij het publiek terecht. Er is dus wel degelijk censuur, maar daar praat hij niet graag over, want dat is niet waar het werk over gaat.”
Waar het werk van Hang wél over gaat is vrijheid, schoonheid, poëzie, verlangen. Kooiman: “Hij toont een gevoel van ongebondenheid, rebellie, speelsheid en een vleugje narcistisch je ne sais quoi. Je kunt zijn foto’s zien als de reflectie van de state of mind van de generatie waartoe hij behoort: jongeren die in de jaren 80 geboren zijn in het post-Mao China, als resultaat van de eenkindpolitiek, en die opgroeiden zonder broers of zussen in een geïndustrialiseerde en gecommercialiseerde maatschappij. Denk aan fotografen als Zen Che en Lin Zhipeng – beter bekend als No. 233 – die net als Ren Hang deel uitmaken van een nieuwe avant-gardefotografie in China. In hun werk tackelen ze taboes zoals seksualiteit.”
Geen pornografie
De foto’s ademen inderdaad een sfeer van vrijheid, alsof het de Chinese tegenhangers zijn van de beelden van Amerikaanse fotografen als Ryan McGinley. Roelens: “Zowel Hang als No. 233 hebben die expliciet seksuele, humoristische, kleurrijke en controversiële stijl die ongezien is in Chinese fotografie.”
Maar laat ons nog eens benadrukken dat het werk van Hang níét pornografisch is. We krijgen dan wel jonge Chinese mannen en vrouwen te zien die onbeschaamd bloot en gewillig poseren in innig in elkaar verstrengelde poses, toch is Hang vooral een estheet. Naakte lichamen zet hij in om vormelijke composities samen te stellen: rode nagels op blanke billen, een serie borsten als heuvels, naakte huid die schril afsteekt tegen het groen van de natuur. Hang exploreert het menselijk lichaam door de lijven te modelleren tot hij het beeld krijgt dat hij wil. Kooiman: “Hij maakt heel inventieve composities. Tegelijk ontdoet hij het lichaam van alle taboes door er zo speels mee om te gaan.”
Zijn beelden maakt hij met goedkope digitale camera’s en vaak met een weinig subtiele, harde flits, een stijl waar hij sinds 2008 – toen hij als autodidact begon met fotograferen – aan vasthoudt. “Zijn kleine camera kan hij makkelijk in zijn zak stoppen”, zegt Kooiman. “Zo kunnen de foto’s overal spontaan en intuïtief ontstaan. Dat hij autodidact is, is een bewuste keuze. Hij wil niet te veel weten over de technische kant van de fotografie, het gaat hem veeleer over gevoel.”
En over dat gevoel wil hij niet te veel praten. Nee, de eerste foto die hij ooit maakte, herinnert hij zich niet, en met fotograferen begon hij “omdat het leven saai is”. Maar Roelens benadrukt hoe belangrijk fotograferen is voor Hang: “Voor hem is fotografie iets natuurlijks. Ren Hang is een persoon die leeft met ups en downs – hij heeft lange periodes van depressie gehad – en in vele gevallen heeft de fotografie hem verder geholpen.”
Tot 12/3 in FOAM, Amsterdam. foam.org
