Rebellenleider krijgt 26 jaar voor het Kosovotribunaal wegens martelgevangenis

De veroordeelde rebellenleider Salih Mustafa (50) runde tijdens de oorlog met Servië in 1998 en 1999 een gevangenis waar tegenstanders en etnische minderheden, zoals de Roma, werden gemarteld. Zeker een persoon zou aan zijn mishandelingen zijn gestorven. In 2020 werd Mustafa in Kosovo gearresteerd en naar Nederland gebracht om berecht te worden door het zogeheten Kosovotribunaal.

Deze speciale rechtbank werd zeven jaar geleden opgericht onder druk van de Europese Unie, om ook misdaden aan Kosovaarse zijde te kunnen berechten. Voor de oorlogsmisdaden gepleegd door het Servische leger van Slobodan Milosevic was al eerder het Joegoslaviëtribunaal opgericht in Den Haag. Het Bevrijdingsleger dat in Kosovo vocht om zich los te maken van de Servische overheersing, pleegde echter ook ernstige misdaden tegen politieke tegenstanders onder de eigen bevolking en tegen etnische minderheden.

In Kosovo worden de vrijheidsstrijders nog vooral als helden gezien, waardoor besloten werd om het Tribunaal opnieuw in Nederland te vestigen. Tribunaalrechter Mappie Veldt-Foglia noemde de uitspraak vrijdag een “mijlpaal” die zal leiden tot verzoening. Openbaar aanklager Alex Whiting zei dat het speciale tribunaal met deze veroordeling laat zien dat het een “rechtbank is voor en over slachtoffers” en “dat er geen houdbaarheidsdatum” is om daders verantwoordelijk te stellen.

Nieuwe spanningen

Mustafa was tijdens de Kosovo-oorlog commandant van het Bevrijdingsleger, maar leidde ook een gevangenis bij Zilash, waar politieke tegenstanders werden gemarteld en vervolgens onthouden van medische zorg. Zeker één iemand stierf aan de gevolgen van de mishandelingen. Tegen Mustafa, die alle beschuldigingen ontkent, was 35 jaar celstraf geëist. Mustafa heeft dertig dagen om in beroep te gaan tegen het vonnis.

De uitspraak komt op een moment dat de spanningen tussen Kosovo en buurland Servië opnieuw oplopen. Vorige maand werd een escalatie over Servische kentekens in Noord-Kosovo op het nippertje gesust. Maar onder de oppervlakte smeult nog steeds dezelfde wens van de overwegend Albanese bevolking van Kosovo om zich los te maken van Servië, de wens die leidde tot de oorlog in 1998. Het Servische deel van het uiteenvallende Joegoslavië wilde daar toen niets van weten en begon een bloedige oorlog in Kosovo, die aan meer dan tienduizend mensen het leven heeft gekost. Om een genocide te voorkomen maakte de NAVO in 1999 met hevige bombardementen op de Servische troepen een einde aan de oorlog.

In 2008 riep Kosovo de onafhankelijkheid uit, maar die wordt door het niet-Westerse deel van de wereld, waaronder Rusland en China, niet erkend. Servië beschouwt Kosovo nog steeds als een Servische provincie en zal zich blijven verzetten tegen onafhankelijkheid, zo heeft de Servische president Aleksandar Vucic vorige week nog gezegd.

Ook de voormalige Kosovaarse president Hashim Thaci moet zich voor het Kosovotribunaal verantwoorden wegens oorlogsmisdaden. Hij trad in 2020 af om in Den Haag te worden berecht, al ontkent hij alle beschuldigingen. Thaci was de leider van het Bevrijdingsleger ten tijde van de oorlog en zou verantwoordelijk zijn voor de dood van bijna honderd mensen. Zijn proces begint waarschijnlijk in maart 2023.