Reacties na vernietiging eindtermen secundair onderwijs: ‘Houding cd&v is hallucinant’

Het Grondwettelijk Hof heeft vandaag de nieuwe eindtermen voor de tweede en derde graad secundair onderwijs vernietigd, in een procedure die werd aangespannen door het Katholiek Onderwijs. Het Hof volgde de onderwijskoepel in de redenering dat de eindtermen te uitgebreid zijn en op die manier de vrijheid van onderwijs in het gedrang brengen.

“De overladen eindtermen gingen te ver”, zegt Coens. “We moeten zeker gaan voor kwaliteit, maar die krijg je ook door maatwerk en door meer vertrouwen te geven aan leerkrachten en scholen. Eindtermen moeten daartoe ook ruimte laten”, aldus de voorzitter.

“Goede zaak”, zegt Sammy Mahdi, die wellicht de nieuwe partijvoorzitter wordt, op zijn beurt. “Te veel regelneverij en overheidsbetutteling maakt het onderwijs kapot. Laat leerkrachten lesgeven en focus op kerntaken.”

“We moeten nu resoluut kiezen voor minder eindtermen die even ambitieus zijn”, voegt parlementslid Loes Vandromme daaraan toe in een mededeling. “Geen staatspedagogie of betutteling waarbij de leerkracht een uitvoerder is, iemand die to do-lijstjes afvinkt. We moeten de ruimte die vrijkomt teruggeven aan de scholen en aan de leerkrachten.”

‘Houding cd&v is hallucinant’

“De houding van cd&v in dit dossier is hallucinant.” Dat zegt Johan Lievens, onderzoeker onderwijsrecht aan de KU Leuven. Cd&v keurde de inhoud immers mee goed in het Vlaams Parlement.

“CD&V heeft nooit duidelijk op de rem getrapt”, brengt Lievens in herinnering. “Toen het Katholiek Onderwijs begon te protesteren, had de partij nog kunnen ingrijpen, maar ze deed dat niet. Ze keurde het decreet goed in het Vlaams Parlement en nu noemt ze de vernietiging daarvan logisch. Bij elk ander decreet dat deze legislatuur nog zal worden gestemd, hebben we het raden naar wat CD&V erover denkt.”

De assistent-professor noemt het voorts een zure appel voor het Katholiek Onderwijs dat het mogelijk nog drie jaar aan de slag moet met de aangevochten eindtermen. Als de regering sneller rond is met een nieuwe set eindtermen, kan die periode wel worden ingekort. “Maar het Hof is kritisch voor het hele traject waarmee de beslissing tot stand kwam”, zegt Lievens. “Het hint er dus niet op dat een lichte aanpassing kan volstaan.”

De onderwijsexpert verwacht niet dat leerlingen hun resultaat zullen kunnen aanvechten omwille van de vernietiging. “De eindtermen zijn een overeenkomst tussen overheid en school en hebben geen direct effect op de leerlingen”, zegt hij. “Bovendien wordt het decreet nog drie jaar overeind gehouden.”

Het Katholiek Onderwijs heeft volgens hem nu wel een sterke basis om de nieuwe onderhandeling aan te vatten. Ook voor de nieuwe eindtermen die moeten worden ontwikkeld voor het basisonderwijs, heeft de koepel een sterke uitgangspositie, vindt Lievens.

Weyts: ‘Lat hoger leggen’

Voor Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) is de vernietiging een fameuze streep door de rekening. Hij moet terug naar de tekentafel. De Onderwijsminister noemt de uitspraak “een opdoffer”. Hij verwijst in zijn reactie naar de onderwijskwaliteit. “Die daalt al twintig jaar”, zegt Weyts. “Er móet íets veranderen en eindtermen zijn het enige instrument van de overheid om de lat hoger te leggen. We hebben met de nieuwe eindtermen de lat hoger gelegd en we hebben dat gedaan met een heel breed draagvlak. De eindtermen werden ontwikkeld door vertegenwoordigers van de koepels, door leerkrachten en door experts – los van de politiek. Vervolgens werden ze zonder één tegenstem goedgekeurd in het Vlaams Parlement.”

Al steekt hij meteen ook de hand uit naar de onderwijskoepels. “Ik roep de onderwijspartners op om samen mee werk te maken van nieuwe, aangescherpte eindtermen die de lat hoger leggen. Laat ons meteen ook werk maken van nieuwe eindtermen voor het basisonderwijs, die focussen op Nederlands en Wiskunde.”

Daarnaast noemt N-VA degenen die de vernietiging toejuichen inconsequent. “Zij die de vernietiging van de nieuwe eindtermen ‘een goede zaak’ noemen, dwalen. Zij die trots of zelfs blij zijn dat nieuwe en actuele doelen voor ons onderwijs juridisch worden vernietigd, geven aan hoe veel, of hoe weinig, ze wakker liggen van de onderwijskwaliteit.” Dat zegt parlementslid Koen Daniëls van N-VA in een reactie op het arrest van het Grondwettelijk Hof. “Consequent kan ik hen ook niet noemen, aangezien zij deze eindtermen zelf recent nog goedgekeurd hebben”, vervolgt hij.

“De onderwijsvrijheid is geen vrijgeleide om de dalende onderwijskwaliteit te laten voor wat ze is”, vindt Daniëls. “Merk trouwens op dat het Grondwettelijk Hof geen enkele uitspraak heeft gedaan over de inhoud van de eindtermen. De inhoud waar onderwijs over zou moeten gaan. De geformuleerde eindtermen waren concreet en ambitieus en gaven leerkrachten houvast over wat het minimum is. Die duidelijkheid zorgde net voor vrijheid voor de leerkracht. Maar het maakte ook zeer zichtbaar waar externe structuren zoals koepels die vrijheid inperken met allerlei adviezen, pedagogische wenken en planlast.”

Katholiek Onderwijs ‘tevreden met uitspraak’

“Het is geen verrassing dat we tevreden zijn met deze uitspraak”, zegt Lieven Boeve, topman van het katholiek onderwijs. “Toch blijven we het jammer vinden dat we deze procedure hebben moeten voeren. Al in 2020 hebben we aangeboden om samen met de overheid die set eindtermen grondig te versoberen. Vandaag herhalen we het aanbod om aan nieuwe eindtermen te werken. Ondertussen zullen we, onder meer via onze nieuwe leerplannen, onze scholen zo goed mogelijk bijstaan in de overgangsperiode die nu aanbreekt.”

Want dat blijft de vraag nu natuurlijk: wat is het gevolg van deze beslissing voor leerlingen en leerkrachten? Dat blijft nog een beetje onduidelijk. Voor volgend schooljaar is het intussen zo kort dag, dat scholen wellicht met de leerplannen op basis van de huidige set eindtermen aan de slag gaan.

Maar voor daarna moet er zo snel mogelijk duidelijkheid komen, wat betreft Boeve. “We moeten dringend bekijken hoe we dit zullen aanpakken”, zegt Boeve. “Het heeft echt geen zin om lessentabellen te blijven gebruiken waarvan onze scholen nu al zeggen dat ze te druk zijn.” Concreet wil Boeve rond de tafel gaan zitten met de andere koepels en de politiek om hierover tot een akkoord te komen.

“We zijn verheugd dat de checks and balances van onze rechtstaat goed werken”, stelt Mgr. Johan Bonny, voorzitter van de raad van bestuur van Katholiek Onderwijs Vlaanderen, in een eerste reactie. “Ondertussen krijgen we heel veel opgeluchte reacties uit ons netwerk van besturen, directies en leraren. Dit laat ons toe om vanuit vrijheid aan de kwaliteit van onderwijs verder te werken, overtuigd van de professionaliteit van leraren en schoolleiders.”

De steinerscholen beschouwen het arrest als “een bijzonder belangrijk maatschappelijk signaal ten voordele van de gekwalificeerde en autonome leerkracht”. “Leerkrachten kunnen nu eindelijk weer de ruimte krijgen om vanuit eigen motivatie en professionaliteit voor het onderwijs de onderwijsleerpraktijk met de leerlingen vorm te geven”, klinkt het in een mededeling.

‘Een domper voor onze leerkrachten’ (GO!)

De onderwijskoepel GO! betreurt de vernietiging van de eindtermen. “Dit is vooral een domper voor onze leerkrachten, die de voorbije jaren ontzettend veel werk verzet hebben om de nieuwe eindtermen in hun lessen te verwerken”, zegt Koen Pelleriaux, afgevaardigd bestuurder van het GO!.

Om de continuïteit van het onderwijs niet in het gedrang te brengen, blijven de vernietigde eindtermen wel van kracht tot en met het schooljaar 2024-2025. “We vragen met aandrang aan de Vlaamse regering en het parlement om zo snel mogelijk aangepaste eindtermen te voorzien zodat we klaar geraken tegen september 2024. En dat daarbij rekening gehouden wordt met het vele werk dat onze leraren al verzet hebben, zodat dat niet verloren is”, zegt Pelleriaux nog.

Het Grondwettelijk Hof volgde het Katholiek Onderwijs in de redenering dat de eindtermen te uitgebreid zijn en op die manier de vrijheid van onderwijs in het gedrang brengen. Onderwijskoepels GO! en Provinciaal Onderwijs Vlaanderen waren geen voorstander van een vernietiging. Zij kwamen bij het Grondwettelijk Hof tussen om de eindtermen te verdedigen.

Volgens de Onderwijsvereniging van Steden en Gemeenten (OVSG) heeft het arrest geen impact op de modernisering van het secundair onderwijs. “Wij hebben er altijd voor gepleit om de modernisering niet te laten stilvallen. We zijn dan ook blij dat het Grondwettelijk Hof de impact op de modernisering beperkt door ons nog vier schooljaren te laten voortwerken”, zegt algemeen directeur Walentina Cools. “Zo zijn er geen gevolgen voor de onderwijsloopbaan van leerlingen. Dat is een geruststelling voor directies, teams, leerlingen en ouders. Ondertussen krijgen we de tijd om eindtermen voor de tweede en de derde graad te herbepalen die recht zullen doen aan de vrijheid van onderwijs zodat ook onze schoolbesturen en directies hun eigen lokaal onderwijsproject kunnen realiseren.”

ACOD Onderwijs: ‘Chaos was nog niet groot genoeg’

Leerkrachten in het secundair onderwijs dreigen veel werk voor niets gedaan te hebben, klaagt vakbond ACOD. “De chaos in het onderwijs was nog niet groot genoeg”, reageert Nancy Libert, algemeen secretaris van ACOD Onderwijs, die naar eigen zeggen al verschillende e-mails kreeg van ongeruste leerkrachten, ondanks het uitstel tot 2025. “Leerkrachten gingen al aan de slag met de nieuwe eindtermen, ze maakten al voorbereidingen. Nu blijkt dat het maar voor drie jaar zal zijn. De eindtermen zijn dan wel vernietigd, dat betekent niet dat de oude terugkeren.”

“We kunnen dit missen als kiespijn. Hoezeer kan je leerkrachten het leven moeilijk maken? Hoezeer kan je mensen ontmoedigen om in het onderwijs te stappen? We wisten dat het kon gebeuren. Toch heeft het onderwijspersoneel er geen boodschap aan. Het gevolg is dat leerkrachten weer veel werk voor niets gedaan hebben.”

ACOD haalt ook uit naar de manier waarop de eindtermen tot stand kwamen, waarna het Katholiek Onderwijs een procedure aanspande. “De vakbonden zaten niet in de commissie die de eindtermen opstelde. Ik vernam dat de onderwijsverstrekkers daar wel in zaten. Waarom hebben ze niet sneller het signaal verstuurd dat de eindtermen voor hen niet aanvaardbaar waren, als ze daar toch in zaten? Ze hebben ze zelf gemaakt.”