Rapport over jongerenwelzijn legt bloot: 13 tot 17 procent van de studenten zegt suïcidale gedachten te hebben gehad

Opgesloten op hun kamer of kot, turend naar een laptop, kwijnden veel studenten tijdens de coronajaren weg. Vaak trokken zij en experts toen aan de alarmbel: het ging niet goed met de mentale gezondheid van de student.

Om de vinger aan de pols te houden organiseert het Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs (SIHO) samen met de KU Leuven en de UGent vanaf nu een jaarlijkse Welzijnsmonitor. Ze presenteerden vandaag de eerste resultaten.

De helft van de 21.000 studenten uit de bevraging zegt een hoge levenstevredenheid te hebben. Ook zegt ongeveer de helft een hoge motivatie te hebben.

Daar staat tegenover dat een kwart van de studenten kampt met demotivatie en 46 procent positief test voor een of meerdere psychische problemen. Dat is veel. Al staat positief testen op de bevraging niet automatisch gelijk aan de medische diagnose van een psychische stoornis, zegt professor psychiatrie en medeauteur Ronny Bruffaerts (KU Leuven) “Een op de drie van deze studenten zegt bijvoorbeeld geen impact op hun dagelijks leven te voelen.”

De Vlaamse Vereniging van Studenten (VVS) vindt dat Bruffaerts de resultaten daarmee “rooskleurig voorstelt”. “Dat betekent ook dat twee op de drie studenten wél een significante invloed ondervinden op hun leven”, zegt VVS-voorzitter Julien De Wit. “Dat is een heel grote groep.” Volgens hem is de bevraging ook een onderschatting. “Als ik me slecht in mijn vel voel en ik zie deze mail passeren, zou ik de fut niet hebben om de bevraging in te vullen.”

Vliegwiel

Volgens Bruffaerts stemmen de resultaten van deze monitor overeen met het beeld dat we hadden van het mentaal welzijn bij studenten vóór de pandemie en in het buitenland. Waarmee hij het probleem niet wil minimaliseren: er is een groep bij wie een psychische stoornis in de weg staat van het dagelijkse leven. Daarbij valt op dat de zogenaamde ‘externaliserende stoornissen’ (het naar buiten uiten van emoties en problemen) blijven stijgen - dat is al enkele jaren zo.

Dat vertaalt zich in verontrustende cijfers bij die groep die zegt dagelijks te worstelen met zichzelf. 13 tot 17 procent van de studenten zegt suïcidale gedachten te hebben gehad het afgelopen jaar. 9 procent van de 21.000 studenten zegt ooit een poging ondernomen te hebben. Meer dan een op de vier studenten heeft zichzelf verwond. Ook eetstoornissen komen meer voor dan vroeger: 19 procent van de bevraagde studenten zegt ermee geworsteld te hebben het afgelopen jaar. “We zien dat de pandemie als een vliegwiel heeft gefunctioneerd op die externaliserende problemen”, zegt Bruffaerts.

Preventie

Wat is de weg vooruit? Jongeren met problemen helpen, dat is logisch. Maar experts hameren vooral op het belang van meer preventie, om jongeren te helpen met mentale problemen om te gaan voordat ze ontaarden in een stoornis. Dat kan door jongeren vroeg genoeg te leren bij te scholen over veerkracht bijvoorbeeld. “Inzetten op preventie komt niet alleen die kwetsbare groep ten goede, maar iedereen”, zegt motivatiepsycholoog en medeauteur Maarten Vansteenkiste (UGent).

Niet toevallig kondigt Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) net vandaag aan dat MoodSpace uitgebreid wordt. Dat is het onlineplatform waar studenten correcte informatie over mentale gezondheid vinden, zelftests kunnen doen of een overzicht kunnen krijgen van het aanbod aan hulp. Het platform wordt niet alleen inhoudelijk uitgebreid, ook zullen leerlingen vanaf 15 jaar er toegang toe krijgen.

Dat juicht iedereen toe. Al mag het daar niet bij blijven, benadrukken alle experts. “Er gebeurt al veel”, zegt professor huisartsgeneeskunde Paul Van Royen (UAntwerpen), tevens voorzitter van PsyNet, het ondersteuningsplatform voor alle Antwerpse studenten met mentale problemen. “Maar we moeten dat nog versterken. We zijn de kampioen van Europa in het onderfinancieren van preventie.”

Denk je aan zelfmoord en heb je nood aan een gesprek, dan kan je terecht bij de Zelfmoordlijn op het nummer 1813 of via www.zelfmoord1813.be