Professor Kris Quanten: ‘Het is een slijtageoorlog in Oekraïne. President Biden beseft dat ook. Dat verklaart zijn houding’

Terwijl Poetin kernwapens in Wit-Rusland wil plaatsen, werkt Oekraïne tegen de klok aan een eigen dronevloot. Intussen neemt in de VS het gemor toe over uitputtende wapenleveringen aan Zelensky. Het is een slijtageoorlog, constateert Kris Quanten, professor krijgsgeschiedenis aan de Koninklijke Militaire School.

Moskou gaat tactische kernwapens plaatsen in Wit-Rusland, kondigde president Poetin afgelopen weekend aan. Hoe interpreteert u die boodschap?

“Elke aankondiging over kernwapens is zorgwekkend en moeten we ernstig nemen. Maar deze aankondiging is ook een heel duidelijke poging van Poetin om op strategisch niveau het Westen uit elkaar te spelen: we zijn als de dood voor een mogelijke inzet van nucleaire wapens, daar zijn we rechtstreeks bij betrokken. Poetin maakt van elke gelegenheid gebruik om die druk in leven te houden. In feite verandert er niets: of hij nu in Rusland of in Wit-Rusland kernwapens zet, de dreiging blijft hetzelfde. Maar het Westen spreekt erover en Poetin creëert de perceptie dat het nabijer en concreter wordt, terwijl afstand helemaal geen rol speelt bij nucleaire wapens.”

“Ik zie dit als propagandaoorlog, ook richting eigen publiek in Rusland: we laten niet met ons sollen. Maar het is ook een belangrijke boodschap van Poetin aan het Westen: kijk uit waar je mee bezig bent. Het Verenigd Koninkrijk heeft toegezegd Challenger 2-tanks te leveren aan Oekraïne (die tanks zijn uitgerust met granaten die verarmd uranium bevatten, AB). De Russische president reageert disproportioneel met een nucleair opbod, en installeert nu tactische wapens in Wit-Rusland. Zie dat niet los van de band tussen die twee landen: hij moet Wit-Rusland in het bad meesleuren en de relatie hecht houden.”

Oekraïne werkt ondertussen aan een eigen dronevloot. Over welke drones gaat dit specifiek?

"Het is goed om een onderscheid te maken tussen drones: er zijn tactische en strategische drones. Tactische drones gebruik je op het slagveld. Voor verkenningen bijvoorbeeld, het zijn de ogen van de commandant. En je kunt er ook een nuttige lading, zoals een aantal bommen, aanhangen. Deze drones zijn echt gericht op het slagveld: waar tanks staan, welke bewegingen de vijand maakt. Zulke drones heeft Oekraïne al.”

“Maar strategische drones hebben ze nog niet. Die zijn zeer autonoom: ze hebben een groot bereik en kunnen ladingen tot 2 ton meenemen. Ze zijn zeer groot: 20 meter breed, 11 meter lang. Het zijn bijna vliegtuigen, maar dan onbemand. Strategische drones vormen een beeld over het luchtverkeer. Deze maand werd er nog een Amerikaanse Reaper-drone uit de lucht gehaald door Rusland boven de Zwarte Zee.”

“Oekraïne kan voor strategische drones terugvallen op de VS en het VK, zij stellen inlichtingen ter beschikking. Ook wordt er in de VS gesproken om de Grey Eagle-drone naar Oekraïne te sturen, die is technisch heel hoogstaand. Alleen: de Amerikanen vrezen dat de Russen die in handen kunnen krijgen. Dus deze drones zijn nog niet geleverd.”

Zijn drones een gamechanger in deze oorlog?

“Er is grote nood aan drones op het slagveld, ook met een mogelijk nakend tegenoffensief van de Russen. Oekraïne probeert de tactische drones nu in grote aantallen zelf te ontwikkelen. En dat kunnen ze: Oekraïne is altijd een belangrijke industriële basis geweest in tijden van de Sovjet-Unie en tijdens de Koude Oorlog. Ze hebben een traditie van wapenproductie, onderzoek en goed opgeleide technici. Oekraïne kan zeer soepel inspelen op nieuwe ontwikkelingen. Drones zijn zeer effectief in de oorlog: ze zijn onbemand, snel inzetbaar, doeltreffend, goedkoop. De nadelen wegen niet op tegen de voordelen. Er is nochtans een heel debat gaande over hoe ethisch dergelijke wapens zijn. Het risico op nevenschade is bij de inzet van drones groot. Er is geen duidelijke regelgeving over. Maar dat debat wordt ingehaald door de feiten op het terrein: het is een belangrijk wapensysteem dat massaal ingezet wordt.”

Ligt er meer druk op Oekraïne om zichzelf te bewapenen, nu Amerikaanse wapenleveringen met hindernissen geconfronteerd worden?

“De VS hebben een probleem met munitie. De Amerikanen zijn al een paar weken bezig met het leeghalen van strategische reserves in Zuid-Korea en Israël. In het Republikeinse kamp is de laatste weken wrevel: ze vinden dat het huidige ritme aan wapenleveringen en financiële steun niet oneindig kan doorgaan. Het is een slijtageoorlog. President Biden beseft dat ook. Dat verklaart zijn houding: hij geeft Zelensky geen carte blanche. Biden wil duidelijk een akkoord op termijn, daar is hij voorstander van. Vergis je niet: de Amerikaanse wapenleveringen lopen nog altijd zeer goed. Het is de navelstreng voor Zelensky. Maar die weet ook dat hij autonomer moet worden. En met tactische drones kan hij het verschil maken.”