Proces tegen Hongkongse pro-democratie-activisten: ‘Het is geen misdaad om tegen een totalitair regime te ageren’

Het proces begon maandagochtend te midden van grote politiebeveiliging, met patrouilles rond de rechtbank en een voertuig van de explosievenopruimingsdienst. Voor de rechtbank riepen drie demonstranten op tot ‘de vrijlating van politieke gevangenen’, maar zij werden door politie achter een barricade geplaatst. Eén demonstrant werd aangehouden omdat hij zijn mondmasker had afgedaan om een slogan te scanderen.

De achttien beklaagden maken deel uit van een groep van 47 Hongkongse oppositiefiguren die in juli 2020 deelnamen aan informele voorverkiezingen. Die volgden op maandenlange protesten in Hongkong en waren bedoeld om de krachten binnen de oppositiepartijen te bundelen. Volgens de Hongkongse overheid zou de oppositie de regering met een vetomeerderheid ten val hebben willen brengen, wat onder de toen net aangenomen Nationale Veiligheidswet als illegaal werd bestempeld. Nu staan de achttien leden terecht wegens ‘samenzwering om de macht omver te werpen’.

Negentig dagen

De 47 oppositieleden – onder wie activist Joshua Wong, academicus Benny Tai en politica Claudia Mo – werden in januari 2021 gearresteerd. Dertien van hen werden eerder onder strikte voorwaarden op borgtocht vrijgelaten, maar de meesten zitten al bijna twee jaar gevangen. De achttien beklaagden die maandag terechtstonden, kozen er eerder voor geen schuld te bekennen. De anderen, die eerder schuld bekenden, krijgen na afloop van het proces hun strafmaat te horen.

Het proces begon met het voorlezen van de aanklacht en het schuldig of niet-schuldig pleiten van de achttien beklaagden. “Er is geen misdaad die verantwoord moet worden. Het is geen misdaad om tegen een totalitair regime te ageren”, zei activist Leung Kwok-hung in zijn pleidooi. Twee van de achttien beklaagden veranderden hun eerdere opstelling en bekenden alsnog schuld. Het proces zal naar verwachting negentig dagen duren.

Doodsteek democratie Hongkong

De arrestatie van 47 oppositieleden wordt als de doodsteek van de Hongkongse democratie gezien. De verkiezingen waaraan zij wilden deelnemen werden uitgesteld, en het electorale systeem in Hongkong werd op zo’n manier hervormd dat de oppositie geen enkele kans meer maakt. Sinds 2020 zijn 230 personen op basis van de Nationale Veiligheidswet gearresteerd, en zijn tal van media, ngo’s en vakbonden ontbonden. Veel hoogopgeleide jongeren zijn uit Hongkong geëmigreerd.

Veel westerse overheden zien de door Peking opgelegde Nationale Veiligheidswet als een inbreuk op het principe van ‘één land, twee systemen’, dat na de overdracht van de voormalige Britse kroonkolonie aan China in 1997 vijftig jaar zou gelden. Volgens de Chinese en Hongkongse overheid heeft de wet na maandenlange protesten de stabiliteit in Hongkong hersteld. Nu alle zerocovidrestricties aan de grens tussen China en Hongkong zijn weggevallen, zou ook de economie moeten heropleven.

Aanhangers pro-Peking-kamp

Volgens critici staat de onafhankelijke rechtspraak in Hongkong onder druk door de Nationale Veiligheidswet. Zo worden de beklaagden in dit proces niet berecht door een jury, zoals gebruikelijk in Hongkong, maar door drie van overheidswege aangeduide rechters. Het Hongkongse rechtssysteem gaat daarmee steeds meer lijken op dat op het Chinese vasteland, waar rechters worden aangestuurd door de Communistische Partij.

Zo’n tweehonderd familieleden en vrienden stonden maandag in de rij om het proces bij te wonen, maar er waren slechts 39 plaatsen beschikbaar. Daarvan werden er verschillende ingenomen door schijnbare aanhangers van het pro-Peking-kamp, die vooral familieleden en vrienden van de beklaagden leken te willen weren. Nog voor aanvang van de rechtszaak, zodra de plaatsen definitief waren toebedeeld, verlieten zij de rechtszaal.