Polanski is weer een vrij man

Zwitserland weigert regisseur uit te leveren aan de VS in verkrachtingszaak van 1977

Het nieuws van Polanski’s vrijlating werd gistermiddag om 14.00 uur bekendgemaakt door de Zwitserse minister van Justitie Eveline Widmer-Schlumpf. Volgens haar weigeren de VS inzicht te geven in het justitiedossier van de regisseur, ondanks verschillende verzoeken daartoe. Dat maakt het volgens de bewindsvrouw onmogelijk om te beoordelen of de uitlevering terecht is.

Een tweede reden om Polanski te laten gaan is volgens Widmer-Schlumpf dat hij sinds 2006 regelmatig in Zwitserland verbleef zonder te worden lastiggevallen door de autoriteiten. Toen hij in september vorig jaar naar Zürich reisde om deel te nemen aan het plaatselijke filmfestival, deed hij dat dus “in goed vertrouwen” dat zijn reis “geen nadelige juridische gevolgen voor hem zou hebben”.

De VS kunnen niet in beroep gaan tegen de Zwitserse beslissing om het uitleveringsverzoek te verwerpen.

Polanski (76) wordt in de VS vervolgd omdat hij op 10 maart 1977 seks had met een dertienjarig meisje in het huis van zijn vriend Jack Nicholson aan Mulholland Drive in Los Angeles. Polanski pleitte tijdens zijn proces schuldig aan het hebben van “ongepaste seksuele relaties” en zat in 1977 47 dagen vast in de gevangenis van Chino, vlak bij L.A.. Nadat hij werd vrijgelaten ontvluchtte Polanski op 31 januari 1978 de VS, omdat hij vreesde alsnog tot een langdurige gevangenisstraf te worden veroordeeld. Hij streek neer in Parijs, en zou nooit meer naar zijn vaderland terugkeren. Zelfs zijn Oscar voor de film The Pianist kwam hij in 2003 niet ophalen.

In 2005 vaardigden de VS een internationaal opsporingsbevel uit tegen de maker van films als Rosemary’s Baby, Chinatown en The Ghost Writer. Op grond daarvan werd Polanski op 26 september 2009 gearresteerd op de internationale luchthaven van Zürich. Twee maanden later mocht hij de gevangenis verlaten, nadat hij een borgsom had betaald van 3 miljoen euro. Hij kreeg wel een enkelband om en werd onder huisarrest geplaatst in zijn chalet in het Zwitserse Gstaad.

De afgelopen maanden probeerden de advocaten van Polanski er alles aan te doen om diens uitlevering te voorkomen. Zo poogden ze vergeefs om hem bij verstek veroordeeld te krijgen. Polanski zelf plaatste na lang zwijgen een verklaring op de website van de Franse filosoof Bernard-Henri Lévy. Daarin stelde hij dat hij zijn rechtmatige straf in 1977 al had uitgezeten, en dat hij erin was geluisd door de aanklager van destijds. Op het internet werden vurige polemieken gevoerd tussen voor- en tegenstanders van de regisseur. In Europa, en vooral in Frankrijk, leek men over het algemeen bereid hem te vergeven. In de VS waren de reacties een stuk onverzoenlijker. Het slachtoffer van de verkrachting, Samantha Geimer, verklaarde nog eens dat Polanski voor haar niet meer voor de rechter hoefde te komen.

Dat dit nu ook daadwerkelijk niet meer zal gebeuren, komt voor veel waarnemers als een verrassing. Zij gingen ervan uit dat de argumenten van Polanski’s verdediging waren uitgeput, en dat de Amerikaanse justitie aan het laatste eind zou trekken.

De Franse advocaat van Polanski reageerde gisteren dan ook opgetogen op het besluit van de Zwitserse autoriteiten. “Ik ben natuurlijk erg blij en erg geroerd. Als vriend, maar ook vanwege de zware beproevingen die hij heeft ondergaan”, aldus raadsman Georges Kiejman.

Kiejman prees ook justitie in Zwitserland vanwege de beslissing. De juridische analyse die als basis diende voor het besluit was “zeer correct”, stelde de advocaat.

Ook de Franse politici Bernard Kouchner en Frédéric Mitterand toonden zich opgelucht.

Bernard-Henri Lévy, de Franse filosoof die geruime tijd campagne voerde voor de vrijlating van Polanski, was naar eigen zeggen zelfs “gek van vreugde”. Hij had ook al telefonisch contact met de filmmaker. “Ik heb hem zojuist gesproken. Hij voelt hetzelfde als de miljoenen burgers die hem hebben gesteund”, zei Lévy. “Hij heeft het gevoel dat het recht heeft gezegevierd.”