‘Poetin is een grillige gesprekspartner, dat is een risico voor Macron bij de presidentsverkiezingen’

Dag Eline, lang werd gedacht dat de strijd om het Elysée, net als in 2017, tussen Emmanuel Macron en Marine Le Pen zou gaan. Is dat met twee weken te gaan nog steeds zo?

“De afgelopen weken is er opvallend genoeg van alles verschoven. Nog steeds maakt Macron de grootste kans om opnieuw president te worden. Hij gaat in de peilingen aan kop met zo’n 30 procent en bereikt naar alle waarschijnlijkheid de tweede ronde.

“Zijn belangrijkste uitdager lijkt nog steeds de rechtse Marine le Pen te zijn, al is er flink wat concurrentie voor haar gekomen. Sinds vorige zomer is ineens de extreemrechtse Éric Zemmour op het politieke toneel verschenen. Waar Le Pen de afgelopen jaren haar partij juist probeerde te ontdoen van het racistische en radicale imago, springt Zemmour precies in dat gat.

“Maar de laatste tijd neemt zijn populariteit weer wat af en staat hij op een vierde plek. Dat komt mogelijk door zijn pro-Poetin uitspraken, zo zei hij eerder dat Frankrijk een patriot als Poetin verdiende. Een belangrijkere uitdager van Le Pen komt nu juist van uiterst links: Jean-Luc Mélenchon, die derde staat. Ik ga de komende dagen meelopen met zijn campagne, om te kijken waar zijn succes vandaan komt.”

Zijn de traditionele partijen die vroeger om het presidentschap streden, Les Républicains en Parti Socialiste, dan geheel van het toneel verdwenen?

“Het is opvallend wat er met die partijen is gebeurd. Het conservatief-rechtse Les Républicáins leefde vorig jaar even op in de peilingen toen hun kandidaat Valérie Pécresse bekend werd gemaakt. Zij heeft veel ervaring en het zou bovendien bijzonder zijn als Frankrijk een vrouwelijke president zou krijgen. Inmiddels moet zij het afleggen tegen Macron, die net als haar deze verkiezingen een uitgesproken rechtse agenda heeft.

“De Parti Socialiste, die kort geleden nog François Hollande als president leverde, lijkt na deze verkiezingen zelfs totaal te verdwijnen. Hun kandidaat staat op slechts 3 procent in de peilingen. Als ze onder de 5 procent uitkomen, betekent dat mogelijk het einde van de partij; dan vergoedt de Franse staat hun campagnekosten niet meer.”

Ook in Frankrijk domineert de Oekraïne-oorlog het nieuws. Welke invloed zal dat hebben op de presidentsverkiezingen?

“Er dreigt vooral een heel lage opkomst. De campagne is, onder meer door covid, nooit echt goed op gang gekomen. Daarnaast heeft de oorlog in Oekraïne zeker invloed.

“Macron maakt het daardoor bijna tot een non-evenement. Omdat hij druk is met de internationale crisis doet hij niet mee aan een debat met andere presidentskandidaten. Andere kandidaten krijgen daardoor nauwelijks de mogelijkheid om zich van hem af te zetten.

“Maar het probleem lijkt breder. Er is een zekere politieke apathie ontstaan. Veel mensen voelen zich niet vertegenwoordigd in Parijs of hebben de hoop verloren dat hun stem ertoe doet. Mogelijk gaat een derde van de Fransen niet stemmen, in 2017 was dat een vierde. Ook als Macron wint heeft hij een probleem; hij zal die kloof dan tijdens zijn presidentschap alsnog moeten dichten.”

Dat hij de afgelopen weken vooral bezig is geweest met het buitenland, onder meer door zijn gesprekken met Poetin, kan dat ook tegen hem werken?

“Voor alle Franse presidenten is het belangrijk dat ze laten zien dat Frankrijk meedoet op het wereldtoneel. Zeker voor Macron gaat dat op; er zijn kandidaten, zoals Zemmour, die vinden dat Frankrijk de grandeur van weleer verliest. Macron kan door zijn bemoeienis met Oekraïne hier tegenwicht aan bieden.

“De kiezers lijken het te waarderen dat de huidige president constant op zoek is naar een diplomatieke oplossing: hij gaat eigenlijk alleen maar omhoog in de peilingen. Wat ook meespeelt is dat tegenstanders Macron nu niet te hard durven aan te vallen, dat zou opgevat kunnen worden als een gebrek aan loyaliteit aan het landsbelang.

“Maar Poetin is een grillige gesprekspartner, dat is een risico. Daarnaast moet Macron uitkijken dat hij dit niet al te veel uitmelkt. Toen anderhalve week geleden officiële foto’s van hem verschenen waarin hij plots te zien was in een hoodie – normaal ziet hij er onberispelijk uit in pak – klonk verbazing.

“In de Franse media werd het geduid als een imitatie van de Oekraïense president Zelensky, die sinds de oorlog z’n pak heeft ingeruild voor een simpel voorkomen met een legergroen shirt. Sommige analisten concluderen daaruit dat Zelensky de echte morele leider van het westen is, als zelfs Emmanuel Macron z’n onberispelijke uiterlijk vanwege hem wil inruilen.”