IJsland
Piratenpartij is nu grootste in IJsland en heeft het straks mogelijk voor het zeggen
IJsland is een apart land, geografisch maar ook qua mentaliteit. Reykjavik kwam tussen 2008 en 2012 zwaar in de problemen door de bankencrisis en flirtte zelfs met het bankroet. Vier jaar later is het land rechtgekrabbeld en horen we het al lang niet meer in één adem vernoemen met Griekenland, Ierland, Italië en Portugal. Recente peilingen brengen ook een nieuw politiek landschap. Met op kop de Piratenpartij, een anti-establishment beweging.
Ze klinkt misschien angstaanjagend, maar dat is de Piratenpartij allerminst. Haar leiders zijn een software-ontwikkelaar, een studente en voorzitster Birgitta Jónsdóttir, een dichteres. De drie leden zetelen sinds 2013 in het parlement, toen een wereldprimeur voor een piratenpartij. Maar als er vandaag verkiezingen zouden zijn, zou de IJslandse Piratenpartij 19 van de 63 zetels binnenhalen en aan zet zijn om een nieuwe regering te vormen. Dat blijkt uit een recente peiling van nieuwssite Visir.is. 34 procent van de stemmen zou naar de Piratenpartij gaan.
Hoe dat komt? De Piraten staan zowat voor alles waarvoor de huidige regering niet staat. Ze willen meer zeggenschap voor het volk, een grotere transparantie, een menselijkere aanpak van druggebruikers, een 35-uren werkweek en geen enkele vorm van censuur. Daaronder verstaan ze bijvoorbeeld dat porno legaal zou moeten zijn. In tegenstelling tot de huidige situatie: recent nog werd er gepraat over een "pornoschild".
Meerderheid ongerust
De schrik lijkt er alvast in te zitten bij de machtspartijen. Zo noemde de premier, Sigmundur Gunnlaugsson, hen een "reden tot bezorgdheid". Waar hebben we dat nog gehoord over een partij die ooit bijna over de kiesdrempel struikelde en nu de lakens uitdeelt?
Wie zit er achter de Piratenpartij in IJsland? Het laatst bijgekomen parlementslid is de 25-jarige Ásta Helgadóttir, die pas afgestudeerd is. Zij verving vorig jaar Jón Þór Ólafsson. Helgadóttir zegt dat de financiële crisis het startpunt was voor een nieuwe wind. "Ik heb de situatie gevolgd na de crash in 2008. Vele jongeren trokken er zich niks van aan. Ze begrepen de ernst niet, toch niet in mijn vriendenkring. Ik was de enige die op de hoogte wilde zijn. Maar dan kwam de Piratenpartij in 2013."
IT'er Helgi Gunnarsson (35) zit ook in het parlement voor de Piratenpartij en werd vorig jaar verkozen tot "politicus van 2015". Hij staat versteld van het succes in de peilingen. "Eerst stegen we naar 14,2 procent en dat was al 'wow'. Een record, want normaal hangen we rond de tien procent. Toen we naar 21 procent gingen, dacht ik: 'Oké, nu móet het wel weer bergaf gaan'." Maar dat gebeurde dus niet.
Voetjes op de grond
Partijleidster is de 48-jarige kunstenares, activiste en dichteres, Birgitta Jónsdóttir. Fan van David Bowie, volgens haar Twitter. Ook zij is verbaasd over de grote steun die haar partij geniet bij het volk en heeft er niet meteen een eenduidige verklaring voor. "De traditionele politiek biedt duidelijk geen vooruitgang en de mensen zijn het beu om te wachten op verandering", zegt ze. Ze blijft wel met de voetjes op de grond. "Het is niet vanzelfsprekend dat dit ook de uitkomst van de verkiezingen zal zijn en dat we blijven groeien. We mogen niet arrogant worden."
Die verkiezingen komen er volgend jaar aan. Als de Piraten aan de macht komen, beloven ze nooit dezelfde fouten te maken als de vorige regeringen. Ze hebben al gesproken met andere partijen en volgens Jónsdóttir zijn sommige ervan bereid te luisteren. "We dwingen op z'n minst andere partijen om zichzelf een spiegel voor te houden."
