Pelosi is alweer weg uit Taiwan, de dreiging van een militaire patstelling met China blijft

Met haar bezoek aan Taiwan joeg Nancy Pelosi, voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, woensdag schokgolven door de Chinese regio en ver daarbuiten. Tijdens haar bezoek stelde ze zich bepaald niet terughoudend op: Pelosi verklaarde duidelijk Taiwan te steunen, en maakte daarmee China woedend.

Nancy Pelosi sprak eerst met Taiwanese wetgevers en daarna met de president Tsai Ing-wen. Hoewel de ontmoetingen inhoudelijk niet zoveel om het lijf hadden, zijn ze van groot symbolisch belang. Het hele evenement was een morele overwinning voor Taiwan, dat door China als een afvallige provincie beschouwd wordt.

Het bezoek was een zeldzaam moment waarop een belangrijke buitenlandse mogendheid openlijk haar steun betuigde aan het eiland, ondanks de felle oppositie van China. Nancy Pelosi is de meest hooggeplaatste Amerikaanse politica die het eiland in 25 jaar heeft bezocht, wat het stempel ‘historisch’ verantwoordt.

Pelosi, die woensdagmiddag laat naar Zuid-Korea vertrok, bevestigde de steun van de VS, prees de Taiwanese aanpak van het coronavirus en had een ontmoeting met mensenrechtenleiders, terwijl ze tegelijkertijd benadrukte dat zelfs áls China Taiwan zou kunnen isoleren, dit Amerikaanse leiders niet zou kunnen weerhouden om erheen te reizen.

Ze deed ook economische beloften: ze hoopte op een goede afloop voor een handelsovereenkomst tussen Taiwan en de Verenigde Staten en had een hartelijke ontmoeting met de voorzitter van het Taiwanese TSMC. Die chipgigant – vanuit geopolitiek oogpunt misschien wel een van de belangrijkste bedrijven ter wereld – werd ook door Amerikaanse functionarissen het hof gemaakt, in de hoop de binnenlandse productie van microchips op te voeren.

‘Onwrikbare’ steun van de VS

Dat de Taiwanezen zelf in de wolken zijn met deze steun, laat zich raden. In de hoofdstad Taipei heerste er soms bijna een carnavalssfeer. De Amerikaanse politica werd verwelkomd door een massa enthousiaste aanhangers die met spandoeken zwaaiden. Nieuwsmedia hielden haar ontmoetingen en uitspraken nauwlettend in de gaten, livestreams inbegrepen. “Vandaag staat de wereld voor de keuze tussen democratie en autocratie”, zei Pelosi tijdens haar ontmoeting met de Taiwanese president. “De vastberadenheid van Amerika om de democratie hier in Taiwan en over de hele wereld te behouden, blijft onwrikbaar.”

Niet dat het bezoek op de unanieme goedkeuring van de Amerikaanse regering kon rekenen: Nancy Pelosi maakte de reis ondanks de tegenkantingen van onder meer president Joe Biden. Die noemde de onderneming “momenteel geen goed idee”. Begrijpelijk, want Pelosi’s bezoek kan schade toebrengen aan een poging van het Witte Huis om de steun tegen China te versterken bij belangrijke bondgenoten in de regio. Die voelen zich volgens analisten nu buitenspel gezet, en zouden gefrustreerd zijn door de oplopende spanningen.

Manoeuvres dichterbij dan ooit

Het is niet het enige sluimerende probleem dat de parlementsvoorzitter achterlaat na haar vertrek uit Taiwan. In haar kielzog laat Pelosi een crisis achter, die de weg vrijmaakt voor nieuwe schermutselingen tussen China en de Verenigde Staten over macht en invloed in Azië. Al in de aanloop naar de reis werden de waarschuwingen uit Peking steeds harder. “Iedereen die China beledigt, wordt gestraft”, klonk het bij de Chinese minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi. Later kondigde hij “gerichte militaire actie” aan, woorden die geen dode letter blijken. Taiwan zet zich schrap voor de militaire oefeningen die Peking woensdag begon, en die tot zondag zullen duren.

Een dergelijke escalatie is in de recente geschiedenis ongezien. De oefeningen van China betekenen een rechtstreekse uitdaging voor wat Taiwan als zijn kustlijn en territoriale wateren beschouwt. Waarnemers vrezen dat de manoeuvres dichterbij kunnen plaatsvinden dan de vorige keer dat de spanningen zo hoog opliepen, nu 26 jaar geleden. Woensdagavond vlogen al 27 Chinese vliegtuigen de luchtverdedigingszone van Taiwan binnen.

In een gezamenlijk statement drongen de ministers van Buitenlandse Zaken er bij China op aan om de spanningen “op een vredelievende manier” op te lossen.

De woede van China uit zich overigens niet alleen militair. Naast de legeroefeningen werden Taiwanese overheidswebsites getroffen door een reeks hacks. China heeft zijn status van grootste handelspartner van Taiwan bovendien aangegrepen om woensdag nieuwe handelsbeperkingen af te kondigen, waaronder de opschorting van de invoer van bepaalde soorten fruit en vis en een verbod op de uitvoer van zand, een belangrijk bouwmateriaal.

Gevolgen voor VS

Taiwan lijkt dus als eerste in de rij te staan om klappen te krijgen, maar ook de Verenigde Staten mogen zich verwachten aan repercussies. Woensdag zei Hua Chunying, een woordvoerster van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken, dat er ook voor de VS meer sancties volgen na Pelosi’s bezoek.

“Wat de specifieke tegenmaatregelen betreft, kan ik u verzekeren dat ze alles zullen omvatten wat ze moeten omvatten,” zei Hua, volgens People’s Daily. “De maatregelen zullen vastberaden, krachtig en effectief zijn. De Amerikaanse kant en Taiwan zullen ze blijven voelen.”