Papa Xi is overal, in het belang van China
De 2.965 parlementariërs van China komen vandaag bijeen voor de jaarvergadering van de volksvertegenwoordiging. De Chinese premier zal daar traditiegetrouw verantwoording afleggen, maar alle ogen zijn gericht op de president, Xi Jinping - en de oren zullen er gespitst zijn op het aantal keer dat de woorden 'De Vier Veelomvattendheden' vallen.
Xi heeft aan de vooravond van het belangrijkste politieke moment van het jaar namelijk zijn bijdrage aan de staatsideologie ontvouwd. Hij komt daar extreem vroeg in zijn termijn mee. Het is een van de vele signalen dat Xi een leider is met meer macht dan de kleurloze collectieven van consensuspolitici die China voorheen bestuurden.
De lancering van een eigen politieke doctrine is een cruciaal moment in de loopbaan van Chinese partijleiders. De vage termen, gecombineerd met getallen, mogen in westerse oren ongemakkelijk klinken, ze zijn typerend voor Chinees politiek jargon. Jiang Zemin had bijvoorbeeld 'Drie Vertegenwoordigingen'. Hu Jintao kwam er op zijn beurt schraal vanaf met slechts een enkel 'Vooruitzicht op Wetenschappelijke Ontwikkeling'.
Maar nu is Xi's 'viervoeter' aan de beurt. Wie de staatsmedia leest, begrijpt niet hoe China zo lang zonder heeft gekund. Voor de enkeling die dat niet uit zichzelf inziet, heeft het Volksdagblad pagina's vol met analyses onder het motto 'de Vier Veelomvattendheden als strategische blauwdruk voor de nationale wedergeboorte'. Staatstelevisie, partijkranten en persbureau Xinhua verliezen zich er al dagen in, allemaal op dezelfde ademloze manier.
Advies voor iedereen
Xi gedraagt zich veel meer als sterke man dan zijn voorgangers en trekt in recordtempo grote hoeveelheden macht naar zich toe. Dat begon toen hij iedere overheidswerkgroep persoonlijk ging leiden, wat tot een machtsconcentratie heeft geleid die volgens analisten voor het laatst is voorgekomen onder China's eerste partijleider Mao Zedong.
In het belang van de natie bemoeit Xi zich overal mee. Chinezen moeten beter voetballen. Jongeren krijgen het advies eerder naar bed te gaan. Xi wil dat bloggers stukjes met een positieve uitstraling schrijven. Dat is zijn 'massa-lijn', geheel naar maoïstisch voorbeeld, maar nu neemt hij ook ideologisch op hoog niveau het voortouw.
Als een Chinese politicus het heeft over 'integraal, compleet of veelomvattend', dan heeft dat de informele bijbetekenis van nationaal beleid, dus die 'Vier van Xi' zijn niet zomaar kreten, maar een samenvatting van zijn overvolle agenda. Om te beginnen: bescheiden welvaart voor iedereen, een vertrouwd concept dat stamt uit de tijd van Deng Xiaoping. Eveneens uit de jaren tachtig: verdieping van de hervormingen.
Nadrukkelijker afkomstig uit Xi's eigen koker zijn nummer drie en vier: opbouw van de rechtsstaat en strenger toezicht op de communistische partij. Dat is een synoniem voor de niet aflatende anticorruptiestrijd waarmee Xi de Chinese politiek in toenemende mate naar zijn hand zet.
Dit alles is niet nieuw, en dat hoeft ook niet. Integendeel. In het marxistisch-leninistisch denken fungeren politieke theorieën als verlengstukken van Gedachten en Visies van eerdere generaties communisten. Dat wekt de indruk van een ononderbroken en immer correcte weg.
Chinese Droom
Wel ongeëvenaard is het tempo waarin Xi zijn theorie neerzet. Jiang was eerst elf jaar partijleider toen zijn Drie Vertegenwoordigingen aandacht kregen, maar Xi begon daags na zijn aantreden, in november 2012, al over de Chinese Droom. Die is inmiddels niet meer weg te denken uit het dagelijkse spraakgebruik, maar Xi's Integrale Vier die de Droom pretenderen waar te maken, komen verrassend snel.
Ze zouden in theorie al tijdens het volgende Partijcongres van 2016 kunnen worden verheven tot officiële staatsideologie, al wordt deze eer partijleiders in de regel pas bij hun pensionering bewezen. Eerder is ongebruikelijk, maar Xi regeert ook op ongebruikelijke wijze.
Zijn invloed is zo groot - wellicht is Veelomvattend een beter woord - dat Xi, net als Mao, onderdeel is geworden van de populaire massacultuur. Hij heeft een koosnaampje, Xi Dada oftewel Papa Xi, en een koddig stripfiguurtje. Na een vrolijk gezongen ode aan Xi kwamen dansgroepen met Xi-dansjes. Olieverfschilderijen in sociaal-realistische stijl zijn er ook. En dat in een land waar politici zich sinds de dood van Mao, wiens persoonsverheerlijking uitliep op verwoestende politieke chaos, angstvallig als vertegenwoordigers van collectief leiderschap gedragen. Wat Xi met zijn macht voor China brengt, weet nog niemand. Spannend is het wel.
