Overzicht: wie wint en wie verliest bij de Amerikaanse verkiezingen?

Huis van Afgevaardigden

De Democraten grijpen de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden. Daar zijn 435 zetels te verdelen. Volgens CNN winnen de Democraten er daar voorlopig 222 van, net genoeg voor een meerderheid. De Republikeinen blijven voorlopig hangen op 199 zetels. Nog 14 zetels zijn onbeslist.

Om de meerderheid in het Huis te veroveren, moesten de Democraten 23 zetels van de Republikeinen afsnoepen. Daarmee slagen de Democraten er voor het eerst sinds 2010 weer in om het Huis te controleren.

De kleine ‘blauwe overwinningsgolf’ strekte zich uit van de buitenwijken van Miami, Chicago en Denver tot die van Washington, New York en Philadelphia. Tot de winnaars behoorden onder andere de progressieve New Yorkse latina Alexandria Ocasio-Cortez, die met haar 29 jaar het jongste vrouwelijke Congreslid ooit wordt.

Ocasio-Cortez is lang niet de enige vrouw die verkozen geraakte. Meer zelfs, er deed een recordaantal vrouwen mee aan de tussentijdse verkiezingen. Een groot deel van hen geraakt nu voor het eerst verkozen, zoals Rashida Tlaib uit Michigan en Ilhan Omar uit Minnesota, beide Democraat. Zij worden bovendien de eerste moslima’s in het Huis van Afgevaardigden.

In Kansas won Democraat Sharice Davids als eerste vrouwelijke native American een zetel in het Huis van Afgevaardigden. Davids is openlijk lesbisch en deelt een primeur met de staat Colorado: daar is met Jared Polis de eerste openlijk homoseksuele gouverneur verkozen.

Nancy Pelosi, momenteel nog Minderheidsvoorzitter in het Huis, zal naar alle verwachting Paul Ryan opvolgen als Speaker of the House, de parlementsvoorzitter.

Senaat

Zoals verwacht zette de ‘blauwe golf’ zich echter niet door in de Senaat, waar 35 van de 100 zetels op het spel stonden. De Democraten stonden hier voor een veel moeilijkere taak dan in het Huis en moesten hier 26 zetels verdedigen, tegenover amper 9 voor de Republikeinen.

Het ziet er zelfs naar uit dat de Republikeinen hun nipte meerderheid van de afgelopen twee jaar - 51 tegenover 49 - nog kunnen versterken. Voorlopig konden ze al drie zitjes van de Democraten afsnoepen, terwijl de Democraten omgekeerd nog maar één zetel van de concurrentie konden innemen. In vier staten is er nog geen zekerheid, maar ligt de Republikeinse kandidaat wel op kop. Mogelijk komt de nieuwe verdeling daarmee op 54 tegenover 46 uit (de twee onafhankelijken uit de noordelijke staten Maine en Vermont bij de Democraten geteld).

Een eerste tegenslag voor de Democraten kwam er vannacht al meteen in de cruciale staat Indiana, waar zittend gouverneur Joe Donnelly het moest afleggen tegen zijn Republikeinse rivaal Mike Braun. President Trump voerde de afgelopen weken hevig campagne voor Braun, en blijkbaar met succes. Daarmee werd al meteen duidelijk dat een overwinning in de Senaat bijzonder moeilijk zou worden.

Ook in Missouri en North Dakota verloren de Democraten hun huidige senaatszetel. Claire McCaskill verloor in de eerste staat van Josh Howley, de felgeplaagde Heidi Heitkamp in de tweede staat van uitdager Kevin Kramer. En in Tennessee won de Tea Party-kandidate Marsha Blackburn ondanks de voorspelling van een nek-aan-nekrace redelijk gemakkelijk van Democratisch ex-gouverneur Phil Bredesen.

Omgekeerd konden de Democraten slechts één Republikeinse zetel oppikken: die in Nevada, waar Dean Heller zwaar verloor van Jacky Rosen.

De Democraat Joe Manchin uit West Virginia behield dan weer zijn zetel in de Senaat, een opsteker voor de Democraten nadat president Trump er in 2016 met meer dan 42 procentpunt verschil had gewonnen van Hillary Clinton. Manchin was de enige Democraat die stemde voor de benoeming van de omstreden kandidaat-rechter voor het Hooggerechtshof Brett Kavanaugh. Door de klinkende overwinning van Donald Trump in 2016 was Manchin een belangrijk doelwit voor de Republikeinen. Van de vijf Congresleden uit West-Virginia is Manchin nog de enige Democraat.

In Texas was mogelijk een stunt in de maak: Democratisch wonderkind Beto O’Rourke lag bij het begin van het tellen lange tijd op kop en kon mogelijk de zittende Republikeinse senator Ted Cruz naar huis sturen, wat een huzarenstukje geweest zou zijn in een dieprode staat als Texas. Maar ondanks een puike score haalde O’Rourke het uiteindelijk niet, al kan hij met 48,3 procent tegenover 50,9 procent voor Cruz niet ontevreden zijn.

Maar nog niet alles is beslist. In Florida is het al urenlang extreem spannend in de race tussen Republikein Rick Scott, de huidige gouverneur, en de Democraat Bill Nelson, die zijn senaatszetel moet verdedigen. Nelson lag lange tijd op kop, maar ligt nu met meer dan 99 procent van de stemmen geteld nipt achter op Scott: 49,7 procent tegenover 50,3 procent. Het gaat om een verschil van amper 50.000 stemmen op een totaal van meer dan 8 miljoen.

Verlies van een zetel dreigt er mogelijk ook in de noordelijke staat Montana, waar zittend senator Jon Tester het voorlopig met 48,2 procent moet afleggen tegen zijn Republikeinse uitdager Matt Rosendale.

Ook in de cruciale staat Arizona blijft het nagelbijten voor de Republikeinse Martha McSally en de Democrate Kyrsten Sinema. Beide vrouwen proberen de opvolger te worden van de Republikeinse Trump-criticus Jeff Flake. McSally leidt voorlopig met meer dan 60 procent van de stemmen geteld met 49,7 procent tegenover 48,1 procent voor Sinema.

Gouverneurs

Afgelopen nacht stonden er ook 36 gouverneurstitels op het stembiljet. Daarvan winnen de Democraten er volgens Amerikaanse media voorlopig 15, de Republikeinen, die er meer te verdedigen hadden, 18. De Democraten nemen zo in totaal al 7 gouverneurstitels over van de Republikeinen, nog 3 verkiezingen zijn onbeslist.

De Democraten nemen in totaal zeven verschillende gouverneurstitels over van de Republikeinen. Toch is de verkiezing geen onverdeeld succes voor de partij: ze verliezen in de belangrijke staten Ohio en Florida. De gouverneurspost is onder andere belangrijk voor het hertekenen van de kieskaarten na de volkstelling van 2020.

In Florida versloeg de Republikein, en tevens groot Trump-aanhanger, Ron DeSantis de Democratische hoop Andrew Gillum. Gillum had de eerste zwarte gouverneur van Florida kunnen worden. In Ohio slaagde Republikein Mike DeWine er dan weer in om zijn uitdager Richard Corday achter zich te laten.

Er werd met veel verwachting uitgekeken naar de gouverneursrace in Georgia, waar Stacey Abrams de eerste zwarte vrouwelijke gouverneur van de VS zou kunnen worden. Volgens voorlopige uitslagen haalde ze het echter niet van de controversiële Republikein Brian Kemp, die tijdens de campagne verantwoordelijk was voor de organisatie van de verkiezingen en kritiek kreeg voor zijn pogingen tot ‘voter suppression’, het moeilijker maken voor minderheidsgroepen om hun stem uit te brengen. Abrams geeft zich voorlopig dan ook nog niet gewonnen en zegt dat elke stem telt.

Daar staat dus tegenover dat de Democraten in verschillende staten het gouverneurschap over van de Republikeinen overnemen, bijvoorbeeld in Illinois, Kansas, Michigan en New Mexico.

De winst van de Democraten in het traditioneel Republikeinse Kansas is wel erg opvallend. De Democrate Laura Kelly haalde het daar van Kris Kobach. Dat verlies zal aankomen in het Witte Huis, want Kobach geldt als een grote medestander van Trump. Hij was vicevoorzitter van de commissie die Trump instelde na de verkiezingen van 2016 om mogelijke stemfraude te onderzoeken.

Daarnaast winnen de Democraten het gouverneurschap in Michigan, Pennsylvania en Wisconsin. Samen met Kansas zijn dat vier staten die in 2016 nog voor huidig president Donald Trump stemden. Het doet in het blauwe kamp de hoop stijgen dat ze de staten kunnen winnen bij de komende presidentsverkiezingen in 2020.