Overleg tussen Oekraïne en Rusland in Antalya levert niets op – zelfs geen staakt-het-vuren

Een ontmoeting tussen de Oekraïense en Russische ministers van Buitenlandse Zaken, de eerste sinds het begin van de oorlog, is mislukt. Sergej Lavrov ontkende dat zijn land Oekraïne heeft aangevallen. Over een staakt-het-vuren werden de partijen het niet eens.

Dmytro Koeleba zei na het anderhalf uur durende gesprek, waarbij ook de Turkse minister van Buitenlandse Zaken aanwezig was, dat Lavrovs eisen neerkwamen op een eis tot volledige Oekraïense overgave. “Dat gaat niet gebeuren”, zei hij. “Ik wil herhalen dat Oekraïne zich niet heeft overgegeven, zich niet overgeeft, en zich niet zal overgeven.”

Koeleba vroeg zich openlijk af of Lavrov wel gemachtigd was om te onderhandelen, zelfs over een staakt-het-vuren of over humanitaire corridors om burgers een vluchtmogelijkheid te bieden uit belegerde steden. “We zijn met verschillende verwachtingen naar dit overleg gekomen. Ik kwam als minister van Buitenlandse Zaken die besluiten mag nemen. Hij kwam om te luisteren. Het lijkt erop dat in Rusland anderen de besluiten nemen.”

Op zijn beurt liet Lavrov blijken dat de Russische eisen in beginsel onveranderd zijn, inclusief de ontwapening van Oekraïne en het accepteren van een neutrale status – al sprak hij niet meer van ‘denazificering’. Hij zei dat Rusland zijn geloof in het Westen, dat volgens hem zijn eigen waarden verloochent, heeft verloren. Hij hekelde ‘gevaarlijke’ westerse wapenleveranties aan Oekraïne. Rusland zal leren leven met westerse sancties, zei Lavrov. “Ik verzeker u dat we er alles aan zullen doen om nooit meer van het Westen afhankelijk te zijn, in geen enkel aspect van ons leven.”

Hiernaar gevraagd door een Turkse journalist, zei Lavrov dat Rusland “niet van plan is andere landen aan te vallen. We hebben Oekraïne ook niet aangevallen.” Hij herhaalde dat Rusland gedwongen was geweest een ‘speciale militaire operatie’ te beginnen omdat Oekraïne ‘een directe bedreiging’ vormde voor Rusland. Ook zei hij dat Moskou voorstellen over beëindiging van die ‘operatie’ had ingediend en wachtte op een antwoord van Kiev.

‘Geen kraamkliniek gebombardeerd’

Lavrov ontkende dat Rusland een kraamkliniek had gebombardeerd. “We hebben eerder gejammer gehoord in reactie op zogenaamde wreedheden door het Russische leger.” Hij herhaalde een claim die zijn ministerie al voor de beschieting uitte, namelijk dat de kliniek was overgenomen door ‘ultraradicalen’. Hij leverde hiervoor geen bewijs. Er zijn geen Russische troepen in de wijk van Marioepol waar de kliniek ligt. Lavrovs ontkenning overtrof de reactie van Vladimir Poetins woordvoerder Dmitri Peskov: die zei gisteren, na een aanvankelijke ontkenning, dat de Russische eenheden ter plaatse om opheldering over de beschieting is gevraagd.

Volgens Koeleba leven de Russische leiders in hun eigen werkelijkheid. “In onze gesprekken achter gesloten deuren zei hij, terwijl hij mij in de ogen keek, dat de beelden van zwangere vrouwen die onder het puin van de kraamkliniek vandaan worden weggedragen niet echt zijn. En dat de kliniek werd aangevallen als militair doel, omdat de Russische strijdkrachten ervan overtuigd waren dat deze kliniek onder controle stond van het Oekraïense leger.”

Beide zijden lieten na afloop weten bereid te zijn om verder te praten, maar Lavrov liet daarbij een voorkeur doorschemeren voor de besprekingen op lager niveau die aan de grens met Wit-Rusland worden gehouden. “De ontmoeting vandaag bevestigt dat daarvoor geen alternatief is”, zei hij.

De Turkse gastheer Mevlüt Çavuşoğlu zei achteraf dat de bijeenkomst ‘niet makkelijk’ was geweest, maar wel ‘erg beschaafd’, zonder boze stemverheffingen. “Dit was een belangrijk begin. Niemand moet wonderen verwachten bij één ontmoeting.” Ondertussen gaan ook andere bemiddelingspogingen door, onder meer van de Israëlische premier Naftali Bennett en de Franse president Emmanuel Macron.