Ook voor vogels warmt de aarde op: ‘Soorten uit het zuiden broeden nu hier’

Waarom trekken zoveel vogels hier weg?

“Door de opwarming van de aarde worden ook de habitats van vogels aangetast. Sommige soorten zoeken andere oorden op omdat hun favoriete leefgebied niet meer geschikt is of verdwijnt.

“Weidevogels zoals de grutto en de wulp zijn een voorbeeld. Hun nesten worden vernield door het veel te vroeg maaien van hooilanden in het voorjaar. Akkervogels zoals patrijzen of de kievit lijden dan weer onder het vroeger ploegen van de grond en het gebrek aan kruidenrijke akkerranden. Hun nesten zijn bovendien erg moeilijk op te merken voor landbouwers. De helft van het landoppervlak in Vlaanderen bestaat uit landbouwgebied en daar gaat het echt niet goed met de vogels.

“Een vogel zoals de grutto heeft rechtstreeks te lijden onder de klimaatopwarming, meer bepaald onder de droogte. Grutto’s gaan met hun lange snavel in de drassige ondergrond op zoek naar wormen. Door een droge grond die zo hard is als steen raken ze er niet.

“Andere vogels die bijvoorbeeld in Afrika overwinteren moeten hun interne klok aanpassen. Door de klimaatverandering begint de lente vroeger, waardoor vlinders hun eitjes eerder afzetten. Vliegenvangers missen zo bij hun terugkomst de rupsenpiek. In de loop van de jaren zal die interne klok wel aangepast worden, maar voorlopig laat de soort Vlaanderen links liggen ten voordele van gebieden in het noorden van Europa.”

Betekent die evolutie dat je op termijn hier andere vogels zal zien?

“Er zijn inderdaad ook soorten die van de opwarming van het klimaat profiteren, zoals de bijeneter en de hop. Dat zijn soorten die meer zuidelijk in Europa voorkomen, maar nu de noordgrens van hun verspreidingsgebied uitbreiden.

“Er zijn echter meer factoren die meespelen. Het is namelijk niet zo dat we met gemak zuidelijke vogels kunnen ontvangen omdat het klimaat opwarmt. Er moet ook een geschikte habitat voor die soorten zijn. Degradeert dat door ruilverkaveling of een nieuwe woonwijk, dan is de kous af.

“Die vogels hebben vaak ook een specifiek soort voedsel nodig. Neem nu de bijeneter. Die eet bijen, wespen, hommels of libellen, insecten waar de meeste andere vogels niet in geïnteresseerd zijn. Maar die soorten moeten er dan natuurlijk ook zijn, en door het gebruik van pesticiden daalt de insectenpopulatie hier ook. Alle factoren moeten gunstig zijn om die soorten te kunnen ontvangen.”

Zet Vlaanderen voldoende in op natuurbehoud om de inheemse soorten hier te houden?

“Minister van Leefmilieu Zuhal Demir (N-VA) heeft sinds haar aantreden al heel wat hectaren natuur- en bosgebied beschermd. Dat is een zeer positieve kentering, terwijl de voorgaande ministers niet bepaald lichtende voorbeelden waren op het vlak van biodiversiteit of natuurbehoud. Zij is de eerste minister sinds Vera Dua (Groen) die toch haar best doet om de schade die haar voorgangers hebben aangericht te herstellen. Daarvoor apprecieer ik haar wel.”