Ook Credit Suisse in de problemen: hoe stabiel zijn onze banken?

De problemen met Amerikaanse banken en Credit Suisse voeden de onrust over een nieuwe bankencrisis. Hebben we voldoende lessen getrokken uit de bankencrisis van 2008, of kan de geschiedenis zich herhalen?

De financiële wereld heeft er geen al te beste week opzitten. De onrust begon met het omvallen van de Silicon Valley Bank (SVB), die vooral klanten had in de techwereld. Vervolgens viel ook Signature Bank en werd First Republic Bank ternauwernood gered. Dichter bij huis zorgden de problemen met Credit Suisse voor zenuwachtigheid op de financiële markt. Hoewel de problemen bij de Zwitserse bank losstaan van de Amerikaanse perikelen, voeden die recente gebeurtenissen de ongerustheid over een bredere bankencrisis.

Terecht, volgens de Amerikaanse econoom Nouriel Roubini, emeritus hoogleraar aan New York University, en de man die de bankencrisis in 2008 voorspelde. Op de nieuwswebsite Politico waarschuwt Roubini – die bekendstaat als ‘Dr. Doom’ – voor het gevaar van obligaties die ‘ongerealiseerde verliezen’ vertegenwoordigen. Een gevaar dat volgens Roubini nog groter is in Europa dan in de Verenigde Staten.

Dat zit zo. Banken bezitten obligaties, een soort lening aan bedrijven of overheden, die daar rente op betalen. De laatste tijd is de rente gestegen, waardoor de waarde van oudere obligaties daalt. Dat is op zich geen probleem, zolang banken niet worden gedwongen om die obligaties met verlies te verkopen. Vandaar de verwijzing naar ‘ongerealiseerde verliezen’.

Dat is wat er gebeurde bij de SVB. Doordat te veel klanten hun geld opvroegen, en de bank te weinig cash ter beschikking had, zag ze zich genoodzaakt haar obligaties wel te verkopen, met verlies. Dat de bank verlies leed, deed klanten panikeren en nog meer tegoeden opvragen, met fatale gevolgen.

Omdat de rente in Europa tot voor kort erg laag was, en een tijd lang zelfs negatief, zijn de ‘ongerealiseerde verliezen’ bij onze banken nog groter, wat ze volgens Roubini gevoeliger maakt voor problemen als ze snel cash moeten ophoesten. Met in het slechtste geval een nieuwe bankencrisis tot gevolg. Een val van Credit Suisse zou volgens Roubini ‘een Lehman Brothers-moment zijn voor Europa’, verwijzend naar de val van de Amerikaanse zakenbank die aan de basis lag van de crisis in 2008.

Lijken uit de kast

Sindsdien zijn de regels voor banken fors aangescherpt. Zo moeten Europese banken nu over veel grotere kapitaal- en cashbuffers beschikken. Véronique Goossens, hoofdeconoom bij Belfius, wijst op een belangrijk verschil met de situatie in de Verenigde Staten, waar de eisen voor cashbuffers voor kleinere banken zoals SVB onder president Trump fors zijn versoepeld. “De kans dat Europese banken in de problemen komen wanneer klanten tegoeden opvragen is daardoor niet groter dan in de VS, maar net kleiner”, zegt Goossens.

Credit Suisse, dat de foute beslissingen en schimmige transacties aan elkaar reeg, lijkt vooralsnog een geval apart. Volgens econoom Paul De Grauwe (London School of Economics) is het niet uitgesloten dat er nog banken in de problemen komen. Er zijn nu eenmaal veel banken. “Er zullen nog lijken uit de kast vallen”, zegt De Grauwe. “Maar die problemen kunnen door een tussenkomst van de centrale banken in principe snel opgelost worden. Dat hoeft niet meteen tot een uitdijende crisis te leiden.”

De Europese Centrale Bank spreekt geruststellende taal. De Europese bankensector is veerkrachtig, en de ECB staat klaar om in te grijpen wanneer nodig, klonk het naar aanleiding van de renteverhoging die de ECB eerder deze week doorvoerde, ondanks de onrust op de financiële markten. “De ECB kon moeilijk van dat eerder bekendgemaakte plan om de rente te verhogen afwijken”, zegt De Grauwe. “Zo zou ze de onrust alleen maar voeden.”

Vertrouwen

Er mogen dan wel lessen zijn getrokken uit de crisis van 2008, er is volgens De Grauwe wel nog marge voor verbetering. “De buffers zijn weliswaar verhoogd, maar zouden nog verder kunnen worden opgetrokken”, zegt de econoom. “Maar dat willen de banken liever niet.”

Wat niet is veranderd, is het feit dat het hele systeem staat of valt met vertrouwen. “Als iedereen overal tegelijk zijn geld opvraagt, zitten we in de problemen”, zegt Tom Simonts, financieel econoom bij KBC. Maar rekening houdend met de financiële gezondheid van onze banken en de ingebouwde buffers, moet er volgens Simonts dan wel heel veel tegelijk fout lopen.

Financieel expert Pascal Paepen verwacht dat de regels voor de bankenwereld nog verder zullen worden aangescherpt. “Ze gelden nu niet overal en voor iedereen, en zijn bijvoorbeeld minder streng voor banken die niet met het geld van de kleine spaarder werken”, zegt Paepen. “Maar ook banken als SVB of Credit Suisse kunnen het systeem omverduwen omdat ze paniek kunnen veroorzaken. En als er één ding gevaarlijk is, is het dat. Van Lehman Brothers dacht men aanvankelijk ook dat het geen kwaad kon als ze omviel.”

Zal Dr. Doom gelijk krijgen? Hoewel hij een potentieel pijnpunt aanwijst, lijkt de stap naar een algemene crisis groot. Roubini mag de crisis van 2008 dan wel hebben aangekondigd, critici merken op dat hij er om een betrouwbaar orakel te zijn wel vaak naast zit. “Roubini doet al twintig jaar niets anders dan grote crisissen voorspellen”, zegt De Grauwe. “Het is zoals een klok die altijd op vijf voor twaalf staat: twee keer per dag staat die toevallig juist.”