Ongezien veel Vlaamse en geslaagde producties

Eigen tv eerst

Wie in 2004 de kijker voor zich wilde winnen, moest die vooral bestoken met eigen producties. Zowat alle zenders lieten zich meesleuren in een wedloop voor meer, en als het even kon, betere programma's van eigen makelij. Maar dat had, o ironie, nauwelijks invloed op de marktaandelen.

Brussel

Van onze medewerker

Hans Van Goethem

Kniesoren zullen zeggen dat er nog nooit zoveel slechte programma's op de Vlaamse televisie te zien waren als het afgelopen jaar. Ergens hebben ze wel een klein beetje gelijk. Er waren nog nooit zoveel nieuwe programma's op de Vlaamse zenders. Nogal wiedes dat dat daar ook meer tegenvallers tussen zitten. Maar als je eerlijk bent, moet je toegeven dat het afgelopen jaar ook meer geslaagde programma's dan ooit tevoren op de Vlaamse buis verschenen.

Denk maar aan Het geslacht De Pauw, Het eiland en Sketch à gogo. Ook in het (niet altijd onterecht) verguisde docusoapgenre sprongen enkele mooie dingen in het oog. Boer zkt vrouw op VTM was best te pruimen en TV 1's Zonnekinderen werd overladen met lof. De docusoap, volgens sommigen nochtans op zijn retour, wordt overigens zowat een norm voor televisie. Steeds meer programma's gebruiken er elementen van. Het leidde zelfs tot nieuwe genres zoals de fictiedocusoap. Denk maar aan Kaat & co.

De lat ligt ook steeds hoger. Neem bijvoorbeeld de fictiereeksen, zowel op TV 1 als op VTM. Beweren dat Vlaamse fictie de beste ter wereld is, zou te gek voor woorden zijn. Maar als je Witse, Flikken en Rupel vergelijkt met wat de kijker enkele jaren geleden voorgeschoteld kreeg, is de kwaliteit erop vooruitgegaan.

Kwaliteit is zelfs meer dan ooit de norm, volgens VRT-bestuurder Tony Mary tot grote ergernis van VTM. Om niet verder achterop te geraken ziet VTM, maar ook de andere zenders, zich genoodzaakt nog meer te investeren in eigen en goede producties. Je zou bijna van een kwaliteitswedloop gewagen. Voor commerciële huizen is dat uiteraard een dure grap. Maar als je de gedrevenheid ziet waarmee de Vlaamse commerciële zenders eigen producties ondersteunen, kun je bezwaarlijk zeggen dat het 'van moeten' is.

Daartegenover staat dan wel dat Kanaal Twee en VT4 zonder gêne de broek helemaal afsteken in de wedloop om de schaarse centen van de gemiddelde couch potato, met de sms-spelletjes die ze 's morgens en 's nachts uitzenden. Nietegenstaande de kwaliteitswedloop grijpen die zenders paradoxaal naar programma's waarmee je niet moet scoren. Beter iets opbrengen dan iets kosten.

Maar de vraag is dus of de investeringen van VTM allemaal wel zoden aan de dijk zet. Het afgelopen jaar investeerde de Vlaamse Mediamaatschappij (VMMa) fors in haar hoofdzender VTM, met name dan tijdens het najaar. Zelfs zodanig dat de tweede zender, Kanaal Twee, het met een pak minder middelen moest stellen en zijn marktaandeel gevoelig zag slinken. De schamele wapenfeiten die Kanaal Twee liet optekenen, naast het geslaagde seksinfoprogramma Open & bloot, waren de realityquiz De kooi, die compleet de mist in ging, en het fel gecontesteerde Eva Pauwels-vehikel Ciao bella! Al leken al die boze commentatoren niet door te hebben dat door de goegemeente verguisd worden net het voornaamste streefdoel van Ciao bella! was.

Maar de slotsom is toch dat VTM de kloof met TV 1 niet heeft kunnen dichten. Alle inspanningen hebben er enkel voor gezorgd dat de kloof niet groter werd. Bij de commerciële zender lijkt men al blij dat men stand heeft gehouden tegen de dominante VRT. Rome werd ook niet in één dag gebouwd. Hoeveel vernieuwingsoperaties heeft de VRT sinds 1997 niet moeten doorvoeren vooraleer ze stonden waar ze nu staan?

Het imago van duffe bejaardenzender wist VTM alvast van zich af te schudden. Al zal de VRT de verworven positie niet zo snel uit handen geven, getuige de bijna mythische Xi-vernieuwing die op 21 januari voor TV 1 begint. Ook Canvas, dat de lijn van de voorgaande jaren aanhield, plant een vernieuwing, die de zender moet "verbreden en verdiepen".

Een commerciële zender die zich wel jubelend over de kijkcijfers uitliet, was VT4. Al gebruikt die zender niet langer algemene, maar doelgroepcijfers. VT4 mikt immers op een publiek tussen 15 en 44. Uitschieters die de zender tussen VRT en VTM plaatsen, hoeven niet per se. VT4 wil vooral stijgen in haar doelgroep om adverteerders te ronselen. En dat lijkt te lukken. Moederbedrijf SBS is alvast tevreden over het werk van directeur Patrick Tillieux, want eind december kreeg hij naast de Belgische zenders VT4 en Vijftv ook de Nederlandse SBS-kanalen onder zijn hoede.

Hoewel een grote doorbraak met dat doelgroepdenken verder af dan ooit lijkt, had VT4 niet te klagen. Een aantal van de fraaiste Vlaamse producties waren hier te zien: Expeditie Robinson is inmiddels een tv-klassieker en met het prestigieuze Peking Express waagden VT4 en productiehuis Kanakna zich aan een zelf bedachte format in plaats van import. Daarnaast lijkt Tillieux erin geslaagd VT4 te ontdoen van zijn dubieuze imago als de zender van de goedkope erotiek.

Tillieux ontdekte overigens het afgelopen jaar een nieuwe doelgroep: vrouwen tussen 20 en 49 jaar. Voornamelijk voor hen richtte SBS Belgium op 1 oktober Vijftv op. Ondanks een gigantische promocampagne blijft de score van Vijftv aan de lage kant, al bezweert men bij SBS dat men voorlopig ook niet meer verwacht. Vijftv lijkt vooral te mikken op de kijkers van Vitaya. Die zender hield zich de afgelopen maanden kranig met naast gekochte programma's bescheiden eigen producties, terwijl Vijftv behoorlijk op veilig speelde. Benieuwd hoe beide zenders in een steeds meer versplinterd medialandschap, en met de digitale tv op komst, zullen standhouden.