Ongerustheid over docent LUCA School of Arts met verleden van grensoverschrijdend gedrag

Aan LUCA School of Arts in Brussel heerst ongerustheid over een nieuwe docent die op zijn vorige job vertrok na klachten grensoverschrijdend gedrag en seksuele intimidatie. Kritiek op de aanpak van hogescholen en universiteiten groeit, anderhalve week nadat de eerste getuigenissen naar buiten zijn gekomen.

‘VUB-prof aan de kant gezet na wangedrag.’ Op 28 januari bracht De Morgen getuigenissen van vrouwen die melding maakten van grensoverschrijdend gedrag. In de dagen nadien kwam er een breed maatschappelijk gesprek over machtsmisbruik aan de Vlaamse universiteiten en hogescholen op gang. Steeds meer betrokkenen – (oud-)studenten, doctorandi en docenten – melden zich, zo ook over een docent van de Brusselse hogeschool LUCA School of Arts.

“Enkele weken geleden vernamen wij in het internationale filmveld aanhoudende, verontrustende berichten over W. Wij vragen ons af of jullie op de hoogte zijn van zijn schadelijke gedrag als gewezen docent aan Kingston University. Deze feiten zijn niet langer geruchten. Ze werden ons bevestigd door zijn voormalige collega’s en studenten en doen de ronde in internationale kringen van filmmakers en filmfestivals. Ook de vraag hoe en waarom W. in uw instituut terechtkan, begint de ronde te doen.”

Kunstenares Anouk De Clercq richtte half januari een brief aan de decaan van LUCA School of Arts waarin ze haar bezorgdheid uit over een docent die vorig jaar in juni werd aangeworven. W. is een man met een indrukwekkend cv en op het eerste gezicht leek hij een geschikte kandidaat, zegt De Clercq, die zelf als adviseur in de selectiecommissie zetelde tijden zijn sollicitatie.

Enkele maanden na zijn aanwerving vernam ze dat bij de vorige werkgever van W., de prestigieuze Londense Kingston School of Art, een onderdeel van Kingston University, verschillende klachten waren wegens grensoverschrijdend gedrag door W. “De aantijgingen betreffen geen consensuele relaties tussen docenten en studenten (alsof die überhaupt kunnen bestaan) maar wel degelijk seksuele intimidatie en seksuele aanranding”, aldus de brief die ook ondertekend werd door een kunstenaar uit Schotland die eveneens lid was van de selectiecommissie.

“We voelden ons belazerd”, zegt Anouk De Clercq. “Net daarom willen we onze nek uitsteken in deze zaak.”

De Morgen contacteerde W. met een aantal vragen, maar er kwam geen reactie. Kingston University vroegen we telefonisch en via mail om een reactie, maar ook die kwam er voorlopig niet. Een docent die in het verleden aan de Londense school heeft lesgegeven, kan wel bevestigen dat er in 2018 verschillende klachten waren tegen W. wegens seksueel grensoverschrijdend gedrag. Volgens die bron heeft de school er alles aan gedaan om die feiten zoveel mogelijk uit het publieke domein te houden.

“Er werd een intern onderzoek opgestart, maar dat proces zou moedwillig vertraagd zijn opdat de man uit eigen beweging zou opstappen”, zegt ook De Clercq. “Dat is inderdaad gebeurd: in de ijdele hoop dat zijn verleden hem niet zou inhalen, werd hij genoodzaakt om in het buitenland werk te zoeken.”

Grote ongerustheid

Inmiddels zijn verschillende docenten van LUCA op de hoogte van het verleden van W. en heerst er grote ongerustheid, ook over de aanpak van de school. Engagement, een kunstenaarsbeweging die sinds 2017 seksueel grensoverschrijdend gedrag, seksisme en machtsmisbruik aankaart in de Belgische kunstwereld, werd ingeschakeld. “Aangezien er tot op de dag van vandaag geen duidelijkheid is over het standpunt van LUCA, hebben we de vragende partijen doorverwezen naar de Vlaamse Genderkamer”, zegt Ilse Ghekiere van Engagement. “We willen benadrukken dat dit opnieuw past in een structureel probleem, hiaten in de procedures worden in deze cases duidelijk blootgelegd en er moet op alle niveaus worden nagedacht hoe daaraan kan worden tegemoetgekomen.”

“Het is op geen enkele manier toelaatbaar om W. op LUCA School of Arts te laten functioneren. Een school moet een ruimte zijn waar studenten zich zonder uitzondering veilig kunnen voelen”, zegt De Clercq, die in haar brief aandringt op een gesprek met de decaan.

“Dat gesprek is er nog niet geweest, maar wij delen de bekommernis van de briefschrijvers”, zegt Simon Van Damme, decaan van LUCA School of Arts, in een reactie aan De Morgen. “We zijn enkele maanden na zijn aanstelling op de hoogte gebracht van geruchten en we hebben stappen gezet om de veiligheid van onze studenten te garanderen. Zo is er ons netwerk van vertrouwenspersonen, maar we hebben ook de collega zelf aangesproken en contact opgenomen met zijn leidinggevenden. We nemen alle informatie mee in ons dossier, maar strikt genomen zijn we niet bevoegd om op te treden tegen feiten die zich buiten LUCA en in het verleden hebben afgespeeld.”

W. geeft sinds oktober les in Brussel, maar vanwege corona waren dat bijna uitsluitend digitale lessen. Binnenkort zou daar verandering in komen. Heeft de decaan informatie opgevraagd over W. bij Kingston School of Art? “Met de vorige werkgever is contact opgenomen. Die heeft gemeld dat er geen formele procedure tegen betrokkene heeft gelopen, en dat hij op eigen initiatief de universiteit heeft verlaten.”

Het was precies dit scenario waar de slachtoffers van professor archeologie D.T. aan de VUB bang voor waren. De Morgen bracht vorige week het nieuws dat hij ontslagen werd nadat er in de loop van 2020 23 meldingen waren van seksueel grensoverschrijdend gedrag, machtsmisbruik en intimidatie. Maar de VUB en de prof sloten een dading, waarin onder meer werd afgesproken dat de VUB – en dus ook iedereen die voor de instelling werkt – niet over de zaak zou communiceren. “Er werd ons absolute discretie gevraagd”, vertelden de slachtoffers.

Dat hij elders ongestoord zou kunnen solliciteren, aangenomen zou worden en daar misschien nieuwe slachtoffers zou maken, maakte de slachtoffers kwaad. “Ik heb nu weet van een vacature aan een Nederlandse universiteit die hem op het lijf geschreven is”, vertelde een van de melders een aantal weken voordat de zaak bekendraakte. “Dat is mijn grootste angst. Dat hij daar wordt aangenomen en opnieuw hetzelfde doet.”

Niet te vermijden

Hoe vermijd je dat iemand, nadat die werd ontslagen voor grensoverschrijdend gedrag, elders hetzelfde doet? “Dat kun je niet vermijden”, zegt kinderpsychiater Peter Adriaenssens (UPC KU Leuven). “We moeten democraten blijven. Als iemand veroordeeld wordt, dan heeft die geen attest van goed gedrag en zeden en zal dat dus een impact hebben op zijn of haar verdere loopbaan. Maar bij een bemiddelde oplossing heb je dat niet.”

Adriaenssens benadrukt dat je dat ook bij andere beroepsgroepen ziet gebeuren. “De vraag is of je een soort pedagogisch register moet oprichten, waar dat soort feiten dan in beschreven staan. Maar goed, ik denk dat iedereen meteen wel beseft dat je daar ook gevaarlijke deuren mee openzet.”

Moet iemand die over de schreef is gegaan nergens nog een job kunnen vinden? “Een universiteit is geen rechtbank”, zei VUB-rector Caroline Pauwels daarover. Liesbet Stevens, adjunct-directeur van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM) is het daarmee eens. “Universiteiten hanteren het tuchtrecht. Dat lijkt op het strafrecht, maar is het natuurlijk niet helemaal. Zo ligt de lat voor de bewijslast lager. In die zin kun je dus sneller ingrijpen.”

Binnen een tuchtrechtelijke procedure is een ontslag de zwaarste sanctie. Stevens: “Maar als universiteit kun je daarna niet zeggen: ‘Nu mag je niet meer voor de rest van de wereld gaan werken.’ Dat gaat niet.”

In die zin voelt een ontslag – zeker voor slachtoffers – als een easy way out. “Iemand wordt weggezonden, en daarna kun je die persoon niet meer opvolgen”, zegt Adriaenssens. “Terwijl er behoefte is aan verplichte dadertherapie. Die is behoorlijk succesvol, maar neemt snel twee jaar in beslag. Je zou iemand kunnen parkeren op een veilige plek, uit zijn of haar functie ontheffen en ondertussen dadertherapie laten volgen.”

Daarbij is het wel essentieel dat er sprake is van erkenning door de pleger. Adriaenssens: “Stel dat die VUB-prof morgen in een krant zegt: ‘Ja, het is waar wat de slachtoffers zeggen. Het was fout wat ik heb gedaan’, dan staat die man frontaal in het nieuws en wordt hij uitgekleed. Zolang die man hardnekkig ontkent, is iedereen toch wat voorzichtig, want je mag niemand onterecht beschuldigen. Het systeem moedigt net aan dat een pleger zich verliest in complete ontkenning.”

Bij D.T. is schuldinzicht ver te zoeken: in een reactie op zijn ontslag zei hij dat het volgens hem alleen gaat over “roddels en onbevestigde geruchten”. W. zou dan weer hebben verklaard dat het ging om relaties in onderlinge toestemming.