Onderzoek toont aan: luchtzuivering doeltreffender dan ventileren tegen kleinste speekseldruppeltjes

Veilig in groep binnensporten, of weer samen naar een populair danscafé als het in de winter vriest? Moet kunnen. Tenminste, als we de binnenlucht niet enkel ventileren, maar ook echt gaan zuiveren. ‘Enkel zo kunnen de allerkleinste microdruppels speeksel – aerosolen – efficiënt en energiezuinig uit een binnenruimte worden verwijderd’, concludeert hoogleraar Bert Blocken (TU Eindhoven en KU Leuven) na wetenschappelijk onderzoek.

Ventileren, het wordt naast social distancing, handen wassen en het mondmasker komend najaar het nieuwe normaal, zo verkondigden onder meer de virologen Van Ranst en Van Gucht eerder al. Maar daarmee alleen zullen we het volgens hun collega-wetenschapper Bert Blocken (46) niet redden, willen we met z’n allen komende winter opnieuw op de dansvloer van de discotheek, naar een populair muziekcafé, laat staan een fitness vol hijgende sporters. “Daar wordt nóg intensiever uitgeademd, en worden dus ook meer aerosolen uitgestoten”, aldus de specialist in ventilatie en wind engineering die eerder het wereldnieuws haalde met de stelling dat de grote coronadruppels en aerosolen zich tot 20 meter ver in een wielerpeloton kunnen verspreiden.

In welke mate die microscopisch kleine speekseldruppels, amper vijf duizendste van een millimeter of nog minder groot, bijdragen tot de verspreiding van het virus, daarover bestaat er nog geen echte eensgezindheid. Maar almaar meer wetenschappers, waaronder ikzelf, zijn er wel van overtuigd dat ze toch wel best een grote rol kunnen spelen.” En dus onderzocht de prof onder meer hoe aerosolen, zo licht dat ze urenlang in de lucht kunnen blijven zweven, het meest doeltreffend uit een afgesloten ruimte kunnen worden verwijderd.

Blocken en zijn team lieten 40 coronavrije proefpersonen zich in naam van de wetenschap een dag lang met gewichten en cardiotoestellen in het zweet werken in de fitnessruimte van de Technische Universiteit Eindhoven. “De bestaande ventilatie, nochtans meer dan vijfmaal sterker dan de norm voorziet, kon de zienderogen oplopende hoeveelheid uitgestoten aerosolen alleen niet doen dalen. Pas toen twee ‘luchtzuiveringstorens’ werden ingeschakeld, registreerden onze 147 meters een duidelijke daling.” Om de allerkleinste speekselpartikels uit een gesloten ruimte te halen, zullen we de lucht dus mechanisch moeten zuiveren.

Anders dan een ventilatiesysteem dat verse lucht aanvoert en de binnenlucht afvoert, filtert een luchtzuiveringstoestel continu de aanwezige lucht. “Met het risico een pak fabrikanten van verluchtingssystemen over me heen te krijgen, maar onze studie liegt er niet om: de lucht zuiveren is efficiënter tegen aerosolen dan alleen maar ventileren. Een combinatie met luchtreiniging is de toekomst. Een goede zuiveringsinstallatie – prijs: 3.500 tot 5.000 euro voor een degelijke fitnessruimte - kost ook slechts een tiende van de installatie van een gebalanceerd, krachtig ventilatiesysteem. Omdat geen lucht wordt afgevoerd, is verwarmen, extra koelen of ontvochtigen bovendien niet nodig – tel uit de bespaarde energiekosten.”

Fijnstof

Zolang het onderzoek niet volledig is afgerond, kan Blocken niet zeggen hoe ‘aerosolvrij’ de fitnesslucht met 40 sporters uiteindelijk werd. “Met het door ons gebruikte toestel bleef wel 98,5 procent van de aerosolen – met daarin allerlei mogelijke viruspartikels, maar bijvoorbeeld ook fijnstof - in het apparaat zelf.

Als het systeem in de fitness werkt, dan ook in liften, vliegtuigen en zelfs sportstadions, menen de onderzoekers. Blocken ziet naast sporthallen, muziek- en danscafés en tandartspraktijken – broeihaarden van aerosolen - ook mogelijkheden voor klaslokalen, cinemazalen en zelfs concertzalen als het Sportpaleis. “Omdat het systeem opschaalbaar is – er bestaat zelfs al containermodel met een gigantisch debiet voor voetbalstadions – zijn de mogelijkheden onbeperkt.”

Ook in de particuliere handel zijn reeds heel wat toestelletjes voor luchtreiniging beschikbaar. Maar voor u naar de gekende elektro- of doe-het-zelfzaken holt, weet dat er in het aanbod heel wat kaf tussen het koren zit. “Vaak is de capaciteit onvoldoende. en sommige apparaten hebben een efficiëntie van niet meer dan 1 procent, 40 is al uitzonderlijk. Weinig kans dat het in een fitness werkt. Een goed toestel, met een voldoende groot debiet, en een correcte plaatsing zijn nodig. Specialistenwerk dus. Weet ook dat een luchtzuiveraar een verluchting nooit kan vervangen – CO₂ uit de lucht halen kan hij niet. Het is ook geen oplossing voor de zware hoest- en niesdruppels, die meteen op de grond neerslagen. De 1,5 meter-afstandsregel blijft dus nodig.”