Onderzoek: een op de acht houdt maandenlang klachten over aan coronabesmetting

Wereldwijd zijn meer dan 500 miljoen mensen geïnfecteerd geraakt met het coronavirus en het was al duidelijk dat een deel van hen daar gezondheidsproblemen aan overhoudt. Hoe groot de groep met long covid is, bleef tot nu toe ongewis, terwijl overheden die informatie hard nodig hebben als basis voor beleid en onderzoek.

Er zijn al tientallen pogingen gedaan om het zogeheten postcovidsyndroom in cijfers te vangen, maar veel onderzoeken hebben nogal wat manco’s waardoor onrealistische berekeningen zijn gepubliceerd. Tal van patiënten rapporteren medische klachten na een corona-infectie, maar hoeveel van hen hadden die klachten voordien al? En hoe zeker is het dat hun problemen door het coronavirus zelf zijn veroorzaakt en niet door bijvoorbeeld de stress die de pandemie met zich meebracht?

Lopend gezondheidsonderzoek

Nederlandse wetenschappers slaagden erin om die tekortkomingen te omzeilen door aan te haken bij een bestaand gezondheidsonderzoek (Lifelines) waarin 167.000 Noord-Nederlanders al jaren worden gevolgd. Vrij snel na de uitbraak van het virus begon een deel van die groep ook regelmatig vragenlijsten in te vullen over corona. Ruim 4.200 deelnemers liepen een corona-infectie op en zij hielden de onderzoekers van het Groningse UMCG en het Nijmeegse Radboud UMC maandenlang op de hoogte van hun gezondheidssituatie.

Omdat ook bekend was hoe ze er vóór de infectie aan toe waren, kon een goede vergelijking worden gemaakt. Bovendien konden de onderzoekers klachten van de groep coronapatiënten toetsen aan die van een vergelijkbare groep deelnemers die niet besmet was geraakt, om de gegevens zo te corrigeren voor een mogelijk pandemiestress-effect. Zo slaagden ze erin om een veel accurater beeld schetsen van het aantal patiënten dan tot nu toe is gedaan.

Ruim 21 procent van de coronapatiënten uit het onderzoek kampte drie tot vijf maanden na de infectie met op zijn minst één nieuwe gezondheidsklacht of met een kwaal die was verergerd. In de niet-geïnfecteerde groep ging dat om een kleine 9 procent. Conclusie: bij ruim 12 procent van de patiënten zijn de klachten het gevolg van de coronabesmetting.

Tien symptomen

Tien symptomen waren zo overduidelijk aanwezig of verergerd dat de onderzoekers ze beschouwen als de basiskenmerken van het postcovidsyndroom. Het gaat onder meer om pijn op de borst, pijnlijke spieren, een zwaar gevoel in armen en benen, reuk- en smaakverlies en algehele vermoeidheid. Naar mentale klachten, zoals de zogeheten hersenmist (moeite met concentratie en geheugen) is de patiënten niet gevraagd; dat een corona-infectie ook die symptomen kan veroorzaken, werd pas maanden na aanvang van het onderzoek bekend.

De resultaten gaan vooral op voor patiënten met relatief milde infecties, die thuis zijn uitgeziekt. Van de deelnemers had slechts een paar procent in het ziekenhuis gelegen. Van patiënten die met covid in het ziekenhuis zijn opgenomen is bekend dat 50 tot 70 procent niet goed herstelt.

De Britse hoogleraar longgeneeskunde Christopher Brightling en zijn collega longarts Rachael Evans roemen in een begeleidend commentaar het Nederlandse onderzoek. Het aantal patiënten bij wie de klachten uiteindelijk tot ernstige gezondheidsschade of invaliditeit leiden is dus een kleine minderheid, constateren ze.

De Nederlandse wetenschappers verzamelden verreweg de meeste gegevens tijdens het eerste coronajaar. Of vaccinatie effectief is tegen het ontstaan van langdurige klachten en of de recente varianten van het virus (delta en omikron) patiënten net zo raken is daardoor onbekend.