Omikron zal voor grote opstoot van besmettingen zorgen. Moeten we het quarantaine- en testbeleid herzien?

Wat de omikronvariant precies zal teweegbrengen in ons land, is nog altijd koffiedik kijken. Maar we mogen ervan op aan dat ons vanaf begin januari een razendsnelle opstoot van besmettingen te wachten staat. En dat roept vragen op over onze teststrategie. “Bij eerdere golven zagen we al dat de eerstelijnszorg onder druk kwam bij hoge aantallen besmettingen”, zegt biostatisticus Geert Molenberghs (KU Leuven/UHasselt). “Als we dezelfde opmars krijgen als in andere landen, wordt dat voor onze testcapaciteit onhaalbaar.”

Niet alleen de grootte van de besmettingsgolf maakt dat de testcapaciteit in de problemen kan komen. Ook de kortere generatietijd van de omikronvariant speelt mee. Dat is de tijd tussen het moment waarop iemand besmet raakt en iemand anders aansteekt. Een nieuwe Zuid-Koreaanse studie komt tot de conclusie dat de tijd tussen het moment waarop twee opeenvolgende personen in een besmettingsketen symptomen ontwikkelen bij omikron slechts 2,2 dagen bedraagt.

Dat is met name slecht nieuws voor onze PCR-tests. “Tegen de tijd dat je een PCR-test hebt ingeboekt, hebt laten afnemen en je je resultaat hebt, kun je al heel wat mensen besmet hebben”, zegt viroloog Johan Neyts (KU Leuven). Dat geldt des te meer bij hoge besmettingscijfers. Dan sleept de verwerking van de PCR-tests sowieso al langer aan.

Zelftests

In die situatie komen snelle antigeentests of zelftests nog meer in beeld. Die tests moeten niet langs een laboratorium passeren en geven al resultaat binnen een kwartier. In die zin geven ze een beter beeld van je besmettelijkheid vandaag dan een PCR-test van twee of drie dagen geleden.

“Door omikron moeten we daar meer op inzetten”, vindt biostatisticus Tom Wenseleers (KU Leuven). “Zeker als je je ouders of grootouders ontmoet, is een zelftest afnemen aangewezen.” Bij zelftests is het wel cruciaal dat je die afneemt vlak voor je anderen bezoekt. Een zelftest pikt namelijk alleen het virus op dat al in je neus aanwezig is. Valsnegatieven zijn dus niet uitgesloten.

Soepeler quarantaineregels

Ook de quarantaineregels worden bij omikron in vraag gesteld. De Amerikaanse gezondheidsdienst CDC heeft die versoepeld, ondanks stijgende besmettingen. Wie in de Verenigde Staten positief test op het coronavirus en geen enkel ziektesymptoom vertoont, mag voortaan in plaats van na tien dagen al na vijf dagen naar buiten, op voorwaarde dat hij of zij een mondmasker draagt in de buurt van anderen. Mensen die een booster kregen en een hoogrisicocontact hadden moeten zelfs niet meer in quarantaine blijven, op voorwaarde dat ze tien dagen lang een mondmasker dragen.

Ook in eigen land gaan stemmen op om de quarantaineregels te versoepelen. Zo pleit ULB-epidemioloog Yves Coppieters ervoor dat de quarantaine beperkt wordt tot drie à vier dagen voor mensen die een hoogrisicocontact hadden maar geen symptomen vertonen en een negatieve test aflegden. “Anders dreigt het economische leven stil te vallen of gaan er voortdurend scholen of ziekenhuizen moeten sluiten omdat te veel mensen in quarantaine zitten, zonder dat ze enige symptomen hebben.”

Het kabinet van minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) laat weten dat de regering op het Overlegcomité de Risk Assessment Group en Sciensano de opdracht gegeven heeft om de situatie permanent te monitoren. Bij stijgende cijfers komt er ook een nieuw advies over het quarantaine- en testbeleid.

Volgens Geert Molenberghs, lid van de adviesraad GEMS, zal een evenwicht gezocht moeten worden. “Met de huidige quarantaineregels willen we de transmissie doorbreken. Maar bij hogere besmettingscijfers bots je op de testcapaciteit en hoge personeelsuitval. Dan moet je die risico’s tegen elkaar afwegen. Maar voor alle duidelijkheid: daar zitten we nu nog niet.”