Omikron is een drieling, met al zeker één veel besmettelijker broertje: dit weten we nu over subvariant BA.2

Waar komt BA.2 zo plots vandaan?

Viroloog Piet Maes: “BA.2 is voor het eerst ontdekt in India, maar dat is toeval. Eigenlijk zijn de drie subvarianten van omikron — BA.1, BA.2 en BA.3 — op ongeveer hetzelfde ogenblik ontstaan. Op het moment dat wetenschappers BA.1 ontdekten, hebben ze meteen ook de andere twee gevonden. Het zijn zustervarianten. Een soort drieling, zeg maar. Oorspronkelijk was er vooral aandacht voor BA.1, want het is deze versie die zich razendsnel verspreid heeft en in een mum van tijd andere varianten zoals delta zo goed als verdrongen heeft.”

Intussen lijkt het erop dat BA.2 in Denemarken de machtspositie van zijn tweelingbroer BA.1 aan het overnemen is. Is BA.2 dan nóg besmettelijker?

“In Denemarken is BA.2 al verantwoordelijk voor 45 procent van de besmettingen. Uit een Deense studie, die deze week werd gepubliceerd, blijkt inderdaad dat BA.2 een pak besmettelijker is dan BA.1. Als één persoon in een gezin besmet is met BA.2, is de kans dat een andere persoon in het huishouden ook geïnfecteerd raakt 39 procent. Bij BA.1 is dat risico ‘slechts’ 29 procent. Er waren 17.945 personen betrokken bij het onderzoek.”

“In zo goed als elk Europees land zijn al besmettingen met BA.2 opgedoken. Maar wereldwijd zijn er nog altijd maar 27.000 bevestigde BA.2-gevallen. Dat is minder dan een half procent van het totaal aantal positieve gevallen.”

Klopt het dat wie al besmet raakte met BA.1, toch opnieuw besmet kan raken met de subvariant BA.2, zoals de Deense viroloog Anders Fomsgaard beweert?

“Fomsgaard heeft dat inderdaad gezegd, maar er zijn andere studies waaruit blijkt dat je na een besmetting met BA.1 toch voldoende antilichamen opbouwt die ook beschermen tegen BA.2. Die onderzoeken zijn zeker bemoedigend. Bovendien heeft Fomsgaard enkel uitspraken gedaan over de kans op een infectie en heeft hij niets gezegd over de kans op ernstige symptomen en een eventuele ziekenhuisopname. Op dit moment wéten we gewoon nog niet of een besmetting met BA.2 zorgt voor een ernstiger ziekteverloop.”

Weten we dan wel al of onze vaccins beschermen tegen BA.2?

“Vermoedelijk wel. Of coronavaccins blijven werken of niet, hangt in grote mate af van het aantal veranderingen dat de nieuwe versie van het virus heeft ondergaan op het spike-eiwit. Spike-eiwitten zijn de typische uitsteeksels op het oppervlak van het virus. En BA.2 heeft — naast een aantal unieke — heel wat dezelfde mutaties op het spike-eiwit als BA.1. Van BA.1 weten we dat de vaccins ertegen werken. Ze werken dus ook tegen BA.2, al zijn ze tegen deze subvariant weer wat minder effectief. Dat laatste toont de Deense studie aan die ik net citeerde.”

Wanneer zullen we zeker weten hoe effectief de vaccins zijn en hoe ziekmakend deze subvariant is?

“Dat kan toch nog enkele dagen of weken duren. In ons labo in het Rega Instituut in Leuven zijn we BA.2-virussen aan het onderzoeken. We kijken na hoe goed de antilichamen erop reageren van mensen die niet gevaccineerd zijn, van mensen die twee prikken hebben gehad én van mensen die ook een booster kregen. Andere labo’s overal ter wereld zijn daar ook mee bezig. Maar het is nog even wachten op de resultaten van die studies.”

Zal BA.2 ook in ons land doorbreken, net zoals in Denemarken?

“Op dit moment zijn daar nog geen aanwijzingen voor. In België wordt het grootste aantal besmettingen (90,17 procent) nog altijd veroorzaakt door BA.1. Slechts 5,78 procent zijn infecties met BA.2. Daarnaast zijn er nog altijd 4,05 procent delta-gevallen. Van BA.3, het derde broertje van de omikron-drieling, is er nog maar één cluster opgedoken. Dat gaat om één familie bij wie de besmetting gedetecteerd werd in het Jessa Ziekenhuis in Hasselt.”

Is de conclusie dan dat we ons weinig zorgen moeten maken over BA.2?

“Voorlopig is er nog weinig wetenschappelijk bewijs, maar persoonlijk maak ik me niet te veel zorgen over BA.2. Deze subvariant heeft heel wat verschillen, maar ook voldoende eigenschappen die dezelfde zijn als BA.1. Het ziet ernaar uit dat ze allebei even mild zijn qua ziekteverloop. Bovendien raakt ons immuunsysteem — door de vaccinaties en door besmettingen — steeds beter getraind om het coronavirus de baas te kunnen, welke variant of subvariant het ook is. Dat is zeker positief.”

“Waar ik wel bezorgd om ben, is het feit dat het coronavirus internationaal nog steeds zo sterk verspreid is. Als er zoveel mensen tegelijkertijd besmet zijn, is dat een ideale voedingsbodem voor het ontstaan van nieuwe varianten. Hoe meer gevallen er zijn, hoe meer varianten zich kunnen ontwikkelen. Delta had niets te maken met de vorige grote golf van alfa, net zoals omikron niets te maken had met delta. Nu hebben we geluk gehad, omdat de omikronvariant veel mildere ziektesymptomen veroorzaakt dan zijn voorganger. Bij een volgende versie van het coronavirus is dat misschien niet zo. Ik hoop dat de volgende variant nog minder ziekmakend is. Maar tussen wat een mens wil en wat er uiteindelijk gebeurt, ligt soms een groot verschil.”

Tot slot, hoeveel besmettelijker kan dit coronavirus nog worden? Elke nieuwe variant bleek besmettelijker te zijn dan zijn voorganger. Delta is in niets meer te vergelijken met de oorspronkelijke versie uit het Chinese Wuhan.

“Puur genetisch gezien kan dit virus nog veel veranderingen ondergaan. Er kan dus nog veel gebeuren. De vraag is niet óf corona nog besmettelijker zal worden, maar wél wanneer dat zal gebeuren. Maar anderzijds wordt ons immuunsysteem, zoals gezegd, steeds beter in het afblokken van een coronabesmetting. De kans om effectief geïnfecteerd te raken en daar zwaar ziek van te worden, wordt dus steeds kleiner.”