Om corona in te dijken worden miljoenen Deense nertsen gedood. Moeten wij dat ook doen?

Alle 17 miljoen nertsen in Deense kwekerijen moeten worden gedood, zo communiceerde premier Mette Frederiksen woensdag. Onder de pelsdieren is een variant van het Sars-Cov-2-virus aangetroffen op vijf nertsenfokkerijen, en minstens twaalf personen zijn daarmee besmet geraakt. In het labo zou blijken dat antiserum van patiënten die reeds besmet waren met virus minder werkzaam is tegen de nieuwe variant.

“Het risico bestaat dat het effect van een toekomstig vaccin verzwakt, of in het slechtste geval ondermijnd wordt”, zei Frederiksen daarover. Ook viroloog Johan Neyts van het Leuvense Rega-instituut vindt het nieuws zorgwekkend. Zijn team sleutelt al maanden aan een vaccin. “In een doemscenario zullen toekomstige vaccins minder werkzaam zijn tegen zo’n variant, zeg maar een Sars-Cov-2.0. Dan krijg je een pandemie in de pandemie.”

De Deense epidemioloog Kare Molbak waarschuwde woensdag dat in het worstcasescenario de pandemie herstart, maar ‘deze keer in Denemarken’. Het doden van 17 miljoen nertsen is in die zin een drastische, maar nodige ingreep, stelt Steven Van Gucht (Sciensano). “De data ontbreken voorlopig, maar het lijkt erop dat die mutant nog altijd heel besmettelijk is voor mensen.”

Link met Nederland

De voorbije maanden waren er al heel wat signalen dat nertsenkwekerijen een reservoir kunnen vormen voor het virus. In Denemarken waren tot nu toe al corona-uitbraken in 207 Deense fokkerijen op een totaalbestand van ruim duizend bedrijven. Maar ook in Spanje, de VS en vooral Nederland werden al veel besmette bedrijven vastgesteld.

“Overal waar je die kwekerijen hebt, krijg je die verhalen. Het is eerder verwonderlijk dat wij er nog géén hebben, aangezien het virus hier zo sterk circuleert”, zegt Van Gucht. Zeker omdat de acht actieve kwekerijen in Vlaanderen een grote link vertonen met de Nederlandse industrie. Nadat het FAVV midden september al 500 bloedstalen afnam om antilichamen af te nemen, zijn er wekelijks testen uitgevoerd op kadavers van nertsen. Positieve gevallen zijn daarbij nog niet vastgesteld.

Het staat echter vast dat nertsen, net zoals konijnen, muizen of de gekende vleermuizen, erg ontvankelijk zijn voor het virus. “Het verspreidt zich als een lopend vuurtje in die kwekerijen, en vaak vertonen die nertsen weinig tot geen symptomen. Dat maakt het lastig om besmettingen vast te stellen.”

Preventief ingrijpen?

Zorgen strengere maatregelen in de bedrijven ervoor dat Vlaamse nertsen de dans ontspringen? “Denemarken gaat enorm prat op bioveiligheid, en zie wat daar gebeurt”, zegt Myriam Dumortier, verbonden aan het Instituut voor Natuur en Bosonderzoek. Ze waarschuwde eerder in deze krant voor de rol van ‘megastallen’ in het ontstaan van nieuwe virusmutaties. “Zo veel dieren zo dicht op elkaar, die genetisch identiek en niet in suboptimale gezondheid zijn ... Dat is een ideaal recept.” Sinds woensdag is dat geen hypothese meer.

Moet ons land dan ook niet preventief ingrijpen? In Wallonië is het kweken van nertsen reeds verboden, in Vlaanderen laat minister van Dierenwelzijn Ben Weyts (N-VA) de sector tegen 2023 uitdoven. De datum die Nederland in gedachten had – 2024 – is uit gezondheidsoverwegingen nu teruggebracht naar maart 2021.

“We weten dat we in deze pandemische situatie niet achter de feiten moeten aanhollen”, stelt Neyts. “Het is pijnlijk voor die industrie, maar ik vrees dat een volledige opruiming de enige optie is, mits compensatie natuurlijk.” Ook Van Gucht en Dumortier vinden een versneld uitdoofbeleid minstens het overwegen waard.

Gezien de kleine schaal van de industrie en het ontbreken van positieve testen is zo’n ingreep voorbarig, stelt Paul Pardon, voorzitter van de Risk Management Group. “We volgen de situatie wel nauwlettend op.” Het FAVV verwacht binnenkort ook een wetenschappelijke advies van de Risk Assessment Group-Covid Animals.