Officieel een griepepidemie, terwijl ook corona en RSV circuleren: ‘Het water staat ons aan de lippen’

We hebben officieel een griepepidemie in ons land. Dat laat Sciensano weten. Ook RSV en corona doen nog altijd de ronde. Samen zorgen die virussen voor uitpuilende agenda’s bij huisartsen, en volle ziekenhuizen.

“Ik denk dat ik voor iedereen mag spreken als ik zeg dat het water ons aan de lippen staat.” Dat zegt Siegfried Van Eygen, ondervoorzitter van huisartsenvereniging Domus Medica. Veel mensen komen bij hun huisarts aankloppen met griepachtige klachten.

Naast corona en verkoudheidsvirus RSV doet sinds september ook de griep de ronde in het land. Sciensano spreekt nu officieel van een epidemie. Nochtans dook het aantal griepgerelateerde bezoeken bij huisartsen tijdens de laatste week van het jaar in de monitoring van Sciensano naar beneden. Al blijft het aantal, zelfs met die daling, boven de grens om van een epidemie te kunnen spreken. In de peillaboratoria - waar een representatief aandeel stalen getest wordt - steeg het aantal gevallen van influenza vorige week wel.

Het zorgt dat huisartsen de handen vol hebben. Domus Medica vraagt dat werkgevers in overleg gaan met hun personeel over de eerste paar dagen ziekte zodat niet iedereen naar de huisarts holt voor een ziektebriefje. “Voor de kerstvakantie liepen er vaak noodkreten binnen van huisartsen die vroegen om op te roepen dat mensen niet voor elk symptoom langs zouden komen”, zegt Van Eygen. “We zijn het beu om politieagent te spelen en te zien wie echt ziek is en wie niet.”

Die (administratieve) taak weerhoudt huisartsen ervan om mensen met een grotere hulpvraag te zien. En die zijn er zeker. “We zien ook bij de meest kwetsbare bevolkingsgroepen dat er meer mensen ziek worden met infectieziekten”, zegt professor sociale ongelijkheid in de gezondheidszorg Sara Willems (UGent). “Mensen hun weerstand is laag, zeker na alle stress die corona en de hoge energieprijzen met zich meebrachten.”

Voor wie griepklachten krijgt, gelden dezelfde voorschriften als voor wie corona oploopt: thuisblijven, een mondmasker opzetten als thuisblijven geen optie is, het huis goed ventileren, niezen in de elleboog en handen wassen. Ook roept viroloog Steven Van Gucht (Sciensano) 65-plussers en zelfs 50-plussers op om nog een griepprik te gaan halen.

Personeelstekort

Het is voor ziekenhuizen en huisartspraktijken dan wel een drukke periode, niemand slaat momenteel alarm. “Het is druk, dat zeker, maar dat is altijd zo tijdens dit seizoen”, zegt professor huisartsgeneeskunde An De Sutter (UGent). “Dat wil niet zeggen dat we het niet aankunnen.”

Wel zijn huisartsen de “kanaries in de koolmijn”, zoals Van Eygen dat omschrijft. “Als het bij ons overstroomt, weten we dat het tien dagen later van hetzelfde laken een broek is in de ziekenhuizen.” Dat blijkt: het UZ Leuven zag zich al genoodzaakt om niet-dringende zorg uit te stellen. Ook daar valt immers personeel ziek uit. Dat komt er nog eens bovenop een al bestaand personeelstekort.

Daar wijst professor arbeidsgeneeskunde Lode Godderis (KU Leuven / Externe preventiedienst IDEWE) ook op: deze griepepidemie valt samen met een krapte op de arbeidsmarkt. “Er is nu al geen overschot op de werkvloer, waardoor meer bedrijven dit zullen voelen”, zegt hij. Cijfers over de uitval bij bedrijven zijn er nog niet. “Die komen altijd pas met een maand vertraging binnen”, zegt Godderis. “Maar op basis van getuigenissen bij bedrijven weten we nu al dat veel mensen ziek zijn.”

Begin piek

Griep is niet het enige virus waardoor we met zovelen lopen te snotteren en hoesten. Ook RSV doet nog altijd de ronde. Bij kinderen zou het aantal infecties met RSV dalen. Bij oudere patiënten steeg het aantal RSV-infecties twee weken geleden dan weer. Doordat Sciensano tussen kerst en nieuw geen updates gaf voor corona (de eerste volgt pas vrijdag) tasten we daar een beetje in het duister.

Wat de griep betreft, zitten we in elk geval nog maar aan het begin van de epidemie. “Ik verwacht dat de piek daarvan eind januari of begin februari zal zijn”, zegt Van Gucht. Dat is iets vroeger op het winterseizoen dan normaal. Toch wil hij dat niet dramatiseren. Van Gucht: “We zien dit elk jaar rond het herfst- en winterseizoen. We zitten op een hoog niveau van mensen die rondlopen met luchtwegklachten, maar ook niet op een uitzonderlijk niveau.”

Een vaak gehoorde hypothese is dat we door de vele beperkende maatregelen de voorbije jaren minder resistentie opgebouwd hebben. “Normaal heb je een keer om de vijf jaar de griep te pakken”, zegt Van Gucht. “De voorbije twee jaar hebben we weinig griep gehad. Dus misschien is er nu een soort van inhaalbeweging en wordt iedereen die het normaal de voorbije twee jaar gekregen had ook ziek.”

Voorlopig lijken vooral kinderen en jongere volwassenen de griep te krijgen. Iets wat volgens Van Eygen nog zal versnellen van zodra de scholen opnieuw opengaan. Hij zet zich dan ook schrap voor “een zwaar griepseizoen, ook in vergelijking met de periode voor corona”. Van Eygen: “Ik zie meer mensen die ziek zijn, meer mensen die langdurig ziek zijn en ook jongere mensen die ziek zijn. Het is slechts een anekdote, maar in mijn eigen praktijk in Bissegem heb ik iemand van dertig jaar moeten laten opnemen in het ziekenhuis voor de griep. Dat is me nog nooit overkomen.”