Oekraïne drijft tegenoffensieven op: ‘Rusland heeft grote moeite om door te breken’

Bijna een maand nadat het Russische leger aangekondigd heeft zich te concentreren op de verovering van de Donbas-regio in het oosten van Oekraïne, lijkt ook dat niet van een leien dakje te lopen. Oekraïense troepen slaagden er de afgelopen dagen in de tegenstander tot 40 kilometer van het centrum van Charkiv terug te dringen, ondanks het numerieke Russische overwicht.

Al 70 dagen wordt er gevochten in Oekraïne. Maar terwijl Rusland dag na dag nieuwe raket- en artillerieaanvallen lanceert en bombardementen uitvoert, lijkt het op de grond voorlopig erg traag vooruit te gaan. Zowel de Oekraïense strijdkrachten zelf als Britse en Amerikaanse inlichtingendiensten meldden de afgelopen dagen hoe de Russische strijdkrachten slechts moeizaam oprukken en met zware verliezen kampen.

Het Oekraïense leger zou er ondertussen zelfs in geslaagd zijn de Russische troepen terug te dringen op de belangrijke noordelijke as van het front nabij Charkiv. De op een na grootste stad van het land, op amper 30 kilometer van de Russische grens, wordt al sinds het eerste moment van de invasie dag in dag uit met raketten en artillerie bestookt. Rusland kon de stad nooit innemen, maar zette Oekraïense militairen hier de voorbije weken wel vast zodat die het leger in de Donbas niet konden versterken.

Daar lijkt nu mogelijk verandering in gekomen. Maandagavond verklaarde het Pentagon dat Oekraïne het dorp Staryi Saltiv, 40 kilometer ten oosten van Charkiv aan de Donetsk-rivier, had kunnen innemen. Gisteren claimde het Oekraïense leger dan dat ook Molodova, net ten zuiden van Staryi Saltiv, bevrijd was.

Beide berichten werden bevestigd door beelden op sociale media van soldaten die er opnieuw de Oekraïense vlag hesen. Doordat de brug over de Donetsk-rivier door Oekraïne werd opgeblazen, werden de Russische troepen die het gebied eerder bezet hielden, verplicht zich naar het noorden terug te trekken, richting de grens met Rusland.

Dilemma

De herovering van gebied ten oosten van Charkiv stelt de Russische troepen voor een dilemma, schrijft de Amerikaanse denktank Institute for the Study of War (ISW), dat de dagelijkse troepenbewegingen opvolgt en analyseert. Rusland controleert nu nog wel het gebied ten noorden van de stad, maar hoe meer dorpen er naar het oosten bevrijd worden, hoe hoger de kans op een nog groter offensief om de hele noordelijke regio te ontzetten. “Rusland zal zijn posities rond Charkiv moeten versterken om zo’n Oekraïense operatie te verhinderen, of riskeert de meeste of zelfs alle posities binnen artilleriebereik van de stad te verliezen”, zo klinkt het.

De aanhoudende wapenleveringen uit het Westen dreigen voor Rusland de positie van aanvaller en verdediger stilaan om te draaien. Charkiv ligt nog wel binnen het Russische bereik – voor artilleriekanonnen is dat doorgaans 30 tot 40 kilometer – maar met de almaar zwaardere westerse wapens betekent dat ook dat de Russische stellingen binnen het Oekraïense bereik liggen.

Beelden op sociale media tonen bijvoorbeeld hoe een Russische colonne met waarschijnlijk brandstof en munitie werd gebombardeerd in Vesele, ten noordoosten van Charkiv, op amper 8 kilometer van de Russische grens.

Volgens het Pentagon zijn ondertussen meer dan 70 van de door de VS beloofde zware M777-houwitsers geleverd, samen met ongeveer 70.000 stuks munitie. Al meer dan 200 Oekraïense soldaten kregen een opleiding van de Amerikanen om de kanonnen te gebruiken. Oekraïne kreeg ook al bijna alle beloofde counter-radarsystemen die aan de hand van artillerieaanvallen kunnen bepalen waar de Russische kanonnen staan. Elke dag landen er bovendien nieuwe vliegtuigen met wapens. Volgens de VS werden er maandag alleen al 23 vrachttoestellen vol militair materieel geleverd.

Stations

Rusland probeert de wapenleveringen zoveel als mogelijk te verhinderen met bombardementen op treinstations en -sporen en stroomvoorzieningen. Gisteren werden zes stations in het westen en het midden van Oekraïne gebombardeerd. Woensdagmorgen verklaarde Russisch minister van Defensie Sergej Sjojgoe nog maar eens dat “NAVO-transporten” met wapens een legitiem doelwit zijn.

Het grote probleem voor Rusland volgens de Amerikaanse en Britse inlichtingendiensten is dat de Russische strijdkrachten er weliswaar in slagen dorpen te veroveren, maar dat die daarna door troepentekort weer verlaten worden, waarna Oekraïne ze gemakkelijk opnieuw kan bevrijden. De Britten gaan ervan uit dat van de meer dan 120 Russische gevechtsgroepen aan het begin van de oorlog nu meer dan een kwart “onbekwaam” is om te vechten door verliezen.

Omsingeling

De tegenaanvallen betekenen weliswaar niet dat Oekraïne nu al gewonnen spel heeft, verre van. Rusland heeft nog steeds een groot numeriek overwicht, ondanks de verliezen.

Meer naar het zuiden concentreren de Russische troepen zich nog altijd op wat allicht een omsingeling van de Oekraïense stellingen moet worden in de Donbas. Rusland trekt vanuit Izjoem verder naar het zuiden, terwijl in Donetsk geprobeerd wordt door te breken naar het westen. Vanuit Marioepol zouden er dan weer gevechtsgroepen verscheept kunnen worden naar het noorden, al lijkt het laatste Oekraïense verzet in de staalfabriek daar een grote verschuiving nog altijd onmogelijk te maken.

In de regio rond Izjoem zou Rusland het grootste aantal troepen aan het verzamelen zijn, ondertussen liefst 22 battalion tactical groups (BTG). Dat is bijna een kwart van het totaal aantal Russische eenheden dat momenteel actief en gevechtsbekwaam is in Oekraïne. Eén BTG bestaat doorgaans uit zeshonderd tot achthonderd militairen, tien tanks, veertig pantservoertuigen, luchtverdediging, artillerie en ondersteuning.

Het Institute for the Study of War ziet in het hoge aantal bataljons een signaal dat veel Russische troepen rond Izjoem niet in de beste vorm zijn, en dat veel gevechtsgroepen met aanzienlijke verliezen kampen. Nog maar deze ochtend vloog een groot oliedepot in de stad Donetsk, in Russische handen, in brand, vermoedelijk door Oekraïense raketaanvallen.

Volgens het Britse ministerie van Defensie lukt het Rusland momenteel nog niet om door de Oekraïense verdedigingslinies te breken en momentum op te bouwen. Wel blijven de steden Slovjansk, Kramatorsk en Sjevjerodonetsk de hoofddoelen. “Met deze locaties zou de Russische militaire controle over het noordoosten van de Donbas versterkt worden, en zou Rusland een nieuw beginpunt hebben om de Oekraïense troepen in de regio te omsingelen”, klonk het vanmorgen in een update.

Ook zou Rusland van daaruit de Oekraïense eenheden die zich rond plaatsen als Popasna en Avdiivka hebben ingegraven, kunnen omsingelen en afsnijden van hun aanvoerlijnen uit de rest van het land. In Avdiivka kwamen gisteren drie burgers om het leven bij een bombardement. Drie andere burgers werden gedood bij beschietingen in Voehledar en weer drie anderen bij beschietingen in Liman.

Cherson

In het zuiden blijft Rusland moeilijkheden ondervinden om de bevolking van de bezette gebieden in de regio Cherson in het gareel te krijgen. Rusland zou midden deze maand ‘schijnreferenda’ willen organiseren om niet alleen de zelfverklaarde Volksrepublieken Donetsk en Loehansk formeel in te lijven, maar ook om Cherson te laten aansluiten bij Rusland. Die regio bevindt zich ten noorden van de Krim, het schiereiland dat al in 2014 werd geannexeerd.

Sinds de invasie van Oekraïne begon, is de gelijknamige hoofdplaats Cherson de enige Oekraïense stad van grote omvang die bijna helemaal onder controle van de Russische troepen staat. De bevolking blijft er echter protesteren tegen de bezetting, en Oekraïense verzetsgroepen voeren er regelmatig sabotage-acties uit. Het Russische leger moet zich bovendien verdedigen tegen regelmatige tegenaanvallen uit het westen, waar Oekraïense troepen de voorbije weken terrein konden terugwinnen rond Mykolajiv.