Oekraïne bombardeert Slangeneiland onophoudelijk: is Poetin zelfs zijn paradeboot kwijt?

Amper 500 meter breed en 600 meter lang is Slangeneiland, een morzel grond op 35 kilometer voor de kust van Oekraïne. Toch was de plek de voorbije dagen het strijdtoneel van hevige gevechten die tonen dat de Oekraïense luchtmacht nog lang niet uitgeteld is. Rusland roept zich als winnaar uit, de spectaculaire Oekraïense aanvallen suggereren iets anders. Mogelijk zonk zelfs Poetins paradeboot naar de bodem van de zee.

Wie controleert Zmiinyi, beter bekend als Slangeneiland, vandaag? Het mini-eiland werd al op de eerste dag van de Russische invasie van Oekraïne wereldberoemd toen de aanwezige grenswachten zich weigerden over te geven met de ondertussen legendarische woorden “Russisch oorlogsschip, go fuck yourself”. Volgens eerste berichten werden de Oekraïners daarop gebombardeerd, later bleek dat ze levend gevangengenomen werden, en nog later geruild voor Russische krijgsgevangenen.

Volgens Rusland konden de militairen die het eiland innamen alle Oekraïense pogingen om het te heroveren sindsdien succesvol afslaan. Afgelopen weekend zouden daarbij volgens het ministerie van Defensie in Moskou tientallen Oekraïense militairen zijn gesneuveld, en werden er zelfs vliegtuigen neergehaald en schepen vernietigd. De laatste poging van de Oekraïners zou op 8 mei gebeurd zijn, aldus woordvoerder Igor Konasjenkov gisterenavond. "Dat avontuur eindigde in een catastrofe voor hen.”

‘We willen het niet veroveren’

Oekraïne, dat geen commentaar geeft op eventuele verliezen, ontkent niet dat het Slangeneiland niet onder controle heeft. Maar dat hoeft ook niet, klinkt het overtuigd. “Wij willen het niet opnieuw veroveren. Het is voor ons veel gemakkelijker om het Russische leger er gewoon te blijven bombarderen”, verklaarde Oleksei Arestovitsj, adviseur van president Volodymyr Zelensky, gisteren.

Oekraïne lijkt de voorbije weken inderdaad een bijzonder minutieuze operatie op touw te hebben gezet om Slangeneiland stap voor stap vrij te maken van Russische luchtafweer en elke poging tot bezetting letterlijk de grond in te boren.

Verschillende Russische boten, gebouwen, luchtafweersystemen en zelfs een helikopter dienden daarbij als schietschijf van Bayraktar TB2's. Die grote gevechtsdrones van Turkse makelij, in 2019 door het Oekraïense leger aangekocht, worden al sinds het begin van de oorlog ingezet om Russische pantservoertuigen vanop grote hoogte te bestoken. De aanvallen worden bovendien stelselmatig gefilmd, waarna Oekraïne de beelden handig inzet in de propagandaoorlog.

Moskva

Operatie-Slangeneiland begon op 14 april, toen Oekraïne met twee Neptune-antischeepsraketten de Moskva tot zinken bracht, het Russische vlaggenschip van de Zwarte Zee-vloot dat anderhalve maand daarvoor gebruikt werd voor de inname van het eiland. Zonder Moskva met zijn luchtdoelraketten en andere luchtafweer, en andere Russische schepen die uit veiligheid sindsdien dicht bij de Krim bleven, kreeg Oekraïne plots weer de overhand boven het westen van de Zwarte Zee.

Op 26 april werd een Russische commandopost en een luchtafweersysteem op Slangeneiland door een Bayraktar-drone uitgeschakeld. Vier dagen later sloeg Oekraïne opnieuw toe, en werd nog meer Russische luchtafweer onder vuur genomen. Die succesvolle aanvallen leidden op 2 mei vervolgens tot droneaanvallen op twee Russische Raptor-patrouilleboten nabij het eiland.

De beelden werden meteen met veel interesse bekeken in het Westen. Rusland bleek dus geen luchtoverwicht te hebben boven de Zwarte Zee en kwetsbaar te zijn voor Oekraïense aanvallen.

Afgelopen weekend verhoogde de intensiteit van de gevechten boven en op Slangeneiland pas echt, waarbij elke Russische poging de getroffen luchtafweer te vervangen door de Bayraktar-drones in de kiem werd gesmoord. Op vrijdag 6 mei werden met precisiebombardementen minstens twee luchtafweerdoelen uitgeschakeld die bij het gebouwencomplex in het midden van het eiland stonden.

Behalve de dronebeelden tonen ook onafhankelijke satellietfoto’s van het eiland het succes van de aanvallen. De zwarte rookpluim naast het gebouwencomplex is op het linkse beeld, van 6 mei, duidelijk te zien.

En er is meer: terwijl de Russen de luchtafweersystemen een dag later probeerden te vervangen en een nieuw Tor-luchtdoelraketsysteem aan land wilden brengen, werd ook dat doel geviseerd. Dronebeelden van zaterdag 7 mei tonen hoe een Russisch landingsschip van de Serna-klasse werd opgeblazen met de luchtafweer er nog op. Op het rechtse satellietbeeld hierboven is het aan de grond gelopen schip bovenaan te zien. Op het satellietbeeld van vrijdag was dat schip nog niet te zien.

De aanval van zaterdagmiddag gaf de Oekraïense luchtmacht de kans om in actie te schieten. Twee Su-27-gevechtsvliegtuigen stegen vanop een onbekende locatie op en naderden Slangeneiland vanuit het zuiden. Op slechts enkele tientallen meters hoogte – de jets leken niet boven de zuidelijke vuurtoren uit te komen – scheerden ze over het eiland.

Terwijl ze vuurpijlen afschoten om de eventuele Russische luchtafweer te misleiden, dropt ehet eerste vliegtuig een bom op het gebouwencomplex centraal op het eiland. De tweede jet dropte zijn munitie op een andere groep gebouwen op het oostelijke punt. Meerdere naontploffingen suggereerden dat wapens en/of brandstof in de gebouwen lagen opgeslagen.

Onafhankelijke berichten over de Russische verliezen als gevolg van de bombardementen waren er niet, maar satellietbeelden die na de aanval werden genomen, tonen aan hoe groot de schade is. Van beide gebouwencomplexen blijft zo goed als niets meer over.

En toch was de actie nog niet afgelopen. Rusland leek zich ondanks alle aanvallen bizar genoeg niet bewust van de gevaren om zonder bescherming van luchtafweer rond te varen in de buurt van Slangeneiland. Diezelfde avond toonde Oekraïne namelijk nieuwe succesvolle aanvallen met een Bayraktar-drone, opnieuw op twee Russische patrouilleboten van de Raptor-klasse. Mogelijk kwamen ze de gebombardeerde troepen op het eiland ter hulp.

Pittig detail: volgens onbevestigde bronnen was een van de twee schepen de ‘paradeboot' van Vladimir Poetin. Dat schip, dat als enige van de Russische Raptor-patrouilleboten wit en niet gecamoufleerd is, werd in het verleden door de Russische president gebruikt om de marinetroepen op de Krim en in Sint-Petersburg te inspecteren. Van de acht Raptor-boten in de Zwarte Zee-vloot zouden er na alle Oekraïense aanvallen nog maar drie overblijven.

De laatste aanval op Slangeneiland dateert voorlopig van zondag. Te zien is hoe een Russische Mi-8-transporthelikopter landde op een vlak stuk land in het zuiden van Slangeneiland, en verschillende soldaten de helikopter begonnen uit te laden. Andere militairen lagen in een verdedigende gevechtspositie rond de helikopter. Die verdediging bleek enkele seconden later compleet nutteloos, wanneer de Bayraktar-drone zijn zoveelste slachtoffer maakte en de helikopter de lucht in werd geblazen.

Satellietbeelden van enkele uren later tonen een verschroeide plek op de locatie waar de helikopter stond, van het toestel zelf bleef niets meer over.

Zelensky’s adviseur Arestovitsj lijkt met alle aanvallen gelijk te krijgen in zijn claim dat het Slangeneiland niet per se in handen hoeft te hebben om succes te oogsten. Hij kreeg daar vanmorgen bijval over van het Britse ministerie van Defensie, dat in zijn laatste analyse van het Oekraïense slagveld zegt dat de gevechten er nog steeds gaande zijn, zonder dat één van beide partijen aan de overhand is. Maar hoe meer Rusland troepen en raketten op Slangeneiland stationeert, “des te meer opportuniteiten Oekraïne krijgt om de confrontatie aan te gaan met die troepen en dat militaire materiaal te vernietigen”.