Oeganda meldt zorgwekkende toename ebola-gevallen, onderzoek naar vaccin van levensbelang

Sinds halverwege september kampt Oeganda met een grote ebola-uitbraak. Bij 95 mensen is het dodelijke virus tot nu toe vastgesteld, zeker 44 van hen overleden aan de gevolgen ervan. Gevreesd wordt voor een uitbraak in de overvolle vluchtelingenkampen.

De ebola-uitbraak in Oeganda wordt als erg zorgwekkend gezien, omdat het eerste geval pas drie weken na de besmetting werd geconstateerd. Daardoor kon het virus wekenlang onder de radar rondgaan. Sinds de eerste besmetting, op 20 september, is het virus van het centrale Mubende-district verspreid naar de dichtbevolkte hoofdstad Kampala. Op dinsdag zijn er vijf zeer waarschijnlijke besmettingen in Kawaala vastgesteld, een wijk van Kampala. Driehonderd andere inwoners van Kampala zijn mogelijk ook besmet, en moeten zich melden bij het ministerie voor Volksgezondheid. Van 2013 tot 2016 stierven 11.000 mensen aan de hevige ebola-uitbraak in West-Afrika, bij een latere uitbraak van 2018 tot 2020 in de Democratische Republiek Congo kwamen meer dan 2.200 mensen door ebola om het leven.

Het virus, dat zich verspreidt door contact met de lichaamsvloeistoffen van een geïnfecteerd persoon, is dodelijk voor ongeveer de helft van de mensen die het krijgt. De incubatietijd van het virus varieert van twee dagen tot drie weken, wat het contactonderzoek aanzienlijk moeilijker maakt. Volgens het Oegandese ministerie van Volksgezondheid zijn er in het Mubende-district zeker achttien ebola-doden gevallen, die allen al waren begraven voordat ze konden worden getest. Volgens het ministerie is het zeer waarschijnlijk dat zij echter aan ebola zijn overleden.

Zeldzame variant

De ebola-variant die is opgedoken in Oeganda, is anders dan de variant die een paar jaar geleden slachtoffers maakte in de naburige Democratische Republiek Congo en eerder in West-Afrika. Tegen de variant die toen wijdverspreid was, is een vaccin ontwikkeld. Tegen de zogeheten ‘Soedanese variant’ die nu in Oeganda slachtoffers maakt, bestaat echter nog geen bewezen effectief vaccin.

Vaccin-ontwikkelaar Merck & Co maakte dinsdag bekend onderzoek naar de Soedanese variant van het ebolavirus te willen doen, om zo een vaccin te produceren. Het bedrijf is van plan dat vaccin te doneren aan een onderzoeksprogramma van het International AIDS Vaccine Initiative (IAVI), een ngo die ook bezig is met de ontwikkeling van een aidsvaccin. Merck & Co, dat eerder een goedgekeurd vaccin produceerde tegen de Zaïre-variant, zegt dat het tegen het einde van 2022 ongeveer 50.000 doses aan IAVI hoopt te leveren, zodat een vaccinatiecampagne in Oeganda op poten kan worden gezet.

Donaties hard nodig

De uitbraak van ebola in Oeganda komt op een lastig moment. Door de hoge inflatie wereldwijd, onder meer als gevolg van de Russische invasie in Oekraïne, kampen hulporganisaties met tekorten. Zo maakte UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, op dinsdag bekend dat zij voor het einde van het jaar minstens 708 miljoen euro extra nodig heeft.

Nu al heeft de organisatie programma’s stopgezet. Ook in Oeganda, waar de organisatie actief is in meerdere grote vluchtelingenkampen, kan de organisatie niet genoeg zeep en hygiënekits aanschaffen om veilig te werken. “Dit is een echte, onmiddellijke noodoproep”, zegt Dominique Hyde van UNHCR. “Het leven en het levensonderhoud van mensen staat op het spel.” Nieuwe oorlogen en onopgeloste crises zorgen er volgens Hyde voor dat er te weinig geld is voor “de behoeften van miljoenen van de meest kwetsbare mensen ter wereld”.

In Oeganda verblijven meer dan 1,5 miljoen vluchtelingen in kampen. Ongeveer 60 procent van die vluchtelingen komt uit buurland Zuid-Soedan. Gezondheidswerkers vrezen dat ebola zich kan verspreiden naar de vluchtelingenkampen, waar grote groepen mensen in vaak erbarmelijke hygiënische omstandigheden samenleven. Zo ligt Mubende langs een snelweg naar Congo. Aan diezelfde weg liggen verschillende vluchtelingenkampen. Daar wonen meer dan 200.000 vluchtelingen.