Nu deltavariant verder oprukt: ‘Groepsimmuniteit is een mythe’

De vaccinatiecijfers in Vlaanderen zien er hoopgevend uit. 69 procent van de Vlamingen is volledig gevaccineerd, terwijl 77,44 procent minstens een eerste prik kreeg. In heel België is 71,44 procent van de burgers minstens deels gevaccineerd, en kreeg 64,66 procent beide prikken.

Nog niet zolang geleden zouden deze cijfers aanleiding hebben gegeven voor een feestje - waarbij we alle coronamaatregelen overboord hadden mogen gooien. Hoewel de drempel die aanvankelijk naar voren werd geschoven voor het behalen van groepsimmuniteit sindsdien werd bijgesteld, is het nu de vraag of we überhaupt ooit groepsimmuniteit zullen bereiken.

Neen, klinkt het bij verschillende wetenschappers. En de grote schuldige is de deltavariant van het coronavirus. Die is nog een pak besmettelijker dan de alfavariant (de ‘Britse’ variant), die op zijn beurt al de helft besmettelijker was dan het originele virus uit Wuhan. Bovendien blijkt de deltavariant ook volledig gevaccineerde mensen te kunnen besmetten.

Hoewel vaccinatie nog steeds goed beschermt tegen ernstige ziekte en overlijden, komt op die manier het principe van de groepsimmuniteit in het gedrang. Dat steunt immers op een grote meerderheid van de bevolking die immuun is - door vaccinatie of een eerdere besmetting - wat onrechtstreeks ook bescherming biedt aan mensen die niet gevaccineerd of eerder besmet zijn.

Onhaalbaar

Met de huidige deltavariant behoort groepsimmuniteit niet langer tot de mogelijkheden, zegt professor Andrew Pollard, hoofd van de Oxford Vaccine Group. Dinsdag gaf hij duiding bij de cijfers voor de coronacommissie in het Britse parlement. Het feit dat de vaccins de verspreiding van covid geen halt toeroepen, betekent dat het “een mythe” is dat we de drempel voor groepsimmuniteit kunnen bereiken, klonk het.

“Het probleem met dit virus is dat het geen mazelen zijn. Als 95 procent van de mensen gevaccineerd is tegen de mazelen, kan het virus zich niet verspreiden. De deltavariant besmet nog steeds mensen die gevaccineerd zijn. En dus zal iedereen die niet gevaccineerd is vroeg of laat het virus oplopen.”

Ook biostatisticus Tom Wenseleers (KU Leuven) stelde eerder al dat groepsimmuniteit ijdele hoop geworden is. “Volgens de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) heeft delta een reproductiecijfer van 6 à 7. Dan moet je 85 procent van de bevolking immuun maken om groepsimmuniteit te bekomen. Maar de vaccins beschermen niet voor 100 procent tegen besmetting, veeleer voor 85 procent. Dan moet je 99,5 procent van de bevolking inenten, wat haast onhaalbaar is. En als de vaccins een klein beetje minder effectief zijn, is groepsimmuniteit al helemaal onmogelijk.”

Wat is de oplossing?

Het antwoord blijft: vaccineren. De vaccins kunnen besmetting dan misschien niet volledig uitsluiten, cijfers tonen wel aan dat vaccinatie nog steeds nuttig is. Uit een recente studie van het Imperial College London blijkt dat volledig gevaccineerde mensen tussen 18 en 64 jaar 49 procent minder risico lopen om besmet te worden met het coronavirus. Bovendien zijn de vaccins zeer effectief in het voorkomen van ernstige ziekte en overlijden. Iets wat goed van pas komt, als blijkt dat we met het virus zullen moeten leren leven.

Kan een derde dosis de uitkomst bieden?

Hierover zijn de meningen verdeeld. Verschillende landen starten in september met het aanbieden van boostershots van het vaccin aan kwetsbare groepen, om de immuniteit te verbeteren. Dat is onder meer het geval in het Verenigd Koninkrijk, maar ook in Frankrijk en Duitsland.

De Britse professor Pollard stelt zich vragen bij die strategie. “Een boostershot is nodig als we bewijs zien dat er een toename is in de ziekenhuiscijfers of de sterftecijfers, bij mensen die gevaccineerd zijn. En dat zien we op dit moment niet.”

In ons land is er nog geen beslissing genomen over het al dan niet toedienen van een derde vaccindosis, al gaan er wel stemmen op om hier niet te lang mee te wachten. Vaccinoloog Johan Neyts pleit ervoor zo snel mogelijk een boostershot toe te dienen aan kwetsbare mensen. “Wat mij betreft doen we dat best zo snel mogelijk”, klinkt het. “Voor de winter, alleszins. Hun immuunsysteem heeft een extra duwtje nodig.”