Noord-Koreaanse kernreactor weer in gebruik volgens Internationaal Atoomagentschap: ‘Zeer zorgwekkend’

Dat concludeert het IAEA uit satellietbeelden waarop onder meer koelwater wordt geloosd uit Yongbyon, het belangrijkste nucleaire complex in Noord-Korea. De verouderde kerncentrale die dateert uit de jaren zestig, was zo’n drie jaar geleden na mogelijke problemen met het koelsysteem stilgelegd.

“Sinds begin juli 2021 zijn er indicaties, waaronder de lozing van koelwater, die overeenkomen met de werking van de reactor”, aldus het IAEA. Het agentschap noemt de ontwikkeling “zeer zorgwekkend” en een duidelijke schending van resoluties die door de Verenigde Naties zijn aangenomen. De huidige opleving van Yongbyon duurt al vijf maanden, zo lang dat volgens het Atoomagentschap waarschijnlijk geen sprake is van normaal onderhoudswerk.

Trump

Voor het eerst sinds december 2018 vertoont de kernreactor signalen van activiteit. Tijdens de onderhandelingen tussen de toenmalige president van de Verenigde Staten Donald Trump en de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un speelde de kerncentrale een hoofdrol in de onderhandelingen.

Kim zei dat hij bereid was Yongbyon op te geven, als de VS het grootste deel van de sancties tegen Noord-Korea zouden opheffen. De VS weigerden dat, omdat het Noord-Koreaanse aanbod niet gepaard ging met het opgeven van de kernkoppen, raketten en wapensystemen die Pyongyang heeft ontwikkeld.

Noord-Korea vernietigde of sloot in het verleden vaker nucleaire faciliteiten, maar Pyongyang laat geen externe deskundigen toe om te verifiëren of het inderdaad gaat om ‘onomkeerbare, controleerbare stappen’ om het kernwapenprogramma in zijn geheel te ontmantelen, of dat er slechts voor de show een testcentrum of een koeltoren wordt opgeblazen, terwijl elders in het hermetisch gesloten land verder wordt gewerkt aan het kernwapenprogramma.

Hanoi

De onderhandelingen met de VS eindigden met een geflopte ontmoeting in de Vietnamese hoofdstad Hanoi in 2019. In januari dit jaar beloofde Kim in zijn nieuwjaarstoespraak het kernwapenarsenaal te verbeteren door de kernkoppen te verkleinen. Als dat lukt kunnen ze gemakkelijker als tactisch wapen op raketten worden gemonteerd. Kim zei ook te werken aan nucleaire onderzeeërs en ‘een grote waterstofbom’.

In juni had het Atoomagentschap de eerste aanwijzingen dat er in Yongbyon opnieuw splijtstof wordt opgewerkt tot plutonium, dat kan worden gebruikt voor kernwapens. Ook signaleert het Atoomagentschap activiteiten in een uraniummijn in Pyongsan en een andere nucleaire faciliteit.

Nieuwjaarsrede

Na Kims nieuwjaarsrede werd hij echter in beslag genomen door de coronacrisis, de wankele economie, overstromingen en voedseltekorten. De Amerikaanse president Joe Biden heeft Noord-Korea nog niet tot prioriteit gemaakt. Enkele Amerikaanse pogingen contact te maken met Pyongyang werden met felle Noord-Koreaanse retoriek afgewezen.

Dat het kernwapenprogramma volgens het Atoomagentschap opnieuw kan zijn opgestart, komt voor de VS op een onhandig moment nu Biden in beslag wordt genomen door de crisis in Afghanistan.