Nog geen witte rook: N-VA en Open Vld spelen touwtjetrek om Vlaams klimaatplan

“Ze hangen aan de rem”, zo klinkt het woensdag in blauwe kringen over de onderhandelingspositie van N-VA. De Vlaams-nationalisten zouden verschillende maatregelen die zij op tafel hebben gelegd, zoals de omslag naar elektrische wagens, willen afzwakken. “De standpunten liggen ver uit elkaar. Zij vinden alles te verregaand, terwijl wij ervan overtuigd zijn dat je ambitieus moet zijn.”

Het is niet de eerste keer dat die verdeeldheid naar boven komt. Herinner u het klimaatplan dat minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers (Open Vld) vorig jaar op tafel legde. Dat plan ging een pak verder dan het plan waarmee klimaatminister Zuhal Demir (N-VA) naar de top in Madrid ging. Via zijn lokale bevoegdheid wilde Somers massaal bomen aanplanten, woningen renoveren en elektrische laadpalen installeren. De N-VA kon er niet mee lachen.

Op zich zijn de verschillen niet onoverkomelijk. De ministers gaan ervan uit dat ze donderdag kunnen uitpakken met een stevig klimaatpakket. Maar het proces verloopt wel rommelig en ad hoc. Een vergadering van vier uur draaide woensdag op niets uit omdat er nog allerlei scenario’s moesten worden doorgerekend. Resultaat is dat de ministers donderdagochtend weer digitaal samenkomen. Zaterdag wordt Demir verwacht in Glasgow.

Ter herinnering: Europa vraagt ons land om de CO2-uitstoot met 47 procent te verlagen tegen 2030. Wij mikken tot nu toe op 35 procent, maar zelfs die lagere doelstelling halen we niet. Als Demir gezichtsverlies wil vermijden, moet ze in Glasgow met iets extra’s komen.

Dure occasiewagens

Een van de discussiepunten is de elektrificatie van het wagenpark. Mobiliteitsminister Lydia Peeters (Open Vld) legde vrijdag een plan op tafel om vanaf 2027 enkel nog nieuwe auto’s op de baan toe te laten die puur elektrisch rijden. Voor tweedehandsauto’s zou er een verbod vanaf 2030 komen. Dat is behoorlijk drastisch, want tot nu toe komen we laadpalen tekort en rijzen er ook vragen over de stroombevoorrading.

Bij N-VA vinden ze het vervelend dat de liberalen hun voorstel in de pers hebben gegooid. Bovendien maken ze zich zorgen over de haalbaarheid. “Zelfs als we tegen 2030 naar een verbod op niet-elektrische auto’s gaan, zouden we al bij de meest ambitieuze landen van Europa horen”, zegt een partijbron. “Wij gaan ook niet meegaan in een scenario waarbij niemand zich straks nog een occasiewagen kan permitteren.” Ook CD&V twijfelt. De kans is groot dat de deadlines worden opgeschoven.

De Vlaams-nationalisten huiveren wel van de beeldvorming dat zij aan de rem hangen. Ze willen absoluut dat Vlaanderen een voortrekkersrol in Europa speelt, klinkt het. Demir schudt als bevoegd minister ook echt aan de boom. Maar dat wil niet zeggen dat ze zich in onrealistische avonturen willen storten. “Het jammere is dat we een straf verhaal aan het schrijven zijn, maar dat het nu kan lijken alsof dat niet zo is”, aldus de bron.

Helemaal vrijuit gaan ze echter niet. De liberalen en de christendemocraten merken op dat N-VA hun voorstel voor de slimme kilometerheffing blokkeert. Het hoogst haalbare lijkt een akkoord om een studie te laten uitvoeren naar de mogelijke invoering. Voorts zou er geïnvesteerd worden in elektrische bussen en in extra laadpalen.

Dat Vlaanderen wel degelijk durft door te pakken, moet volgens N-VA blijken uit de renovatieplicht. Iedereen is het eens dat je een energieverslindende woning na aankoop verplicht moet renoveren. De details liggen nog niet vast, maar volgens het plan van Demir zou je woningen met een EPC-score van E of F binnen een bepaalde termijn moeten opwaarderen tot een EPC-score D. In ruil zou je een hogere premie en een renteloze lening krijgen.

Toch geen kleinere veestapel

Ook wie zelf een woning bouwt, zal zijn steentje moeten bijdragen. Het liberale voorstel is dat nieuwbouwwoningen vanaf 2023 niet meer op aardgas verwarmd mogen worden. De bedoeling is dat mensen overschakelen op een warmtepomp, die op elektriciteit draait. Al komt de deadline volgens CD&V en N-VA te vroeg, waardoor de regering op een overgangsperiode van enkele jaren mikt waarin je nog een hybride waterpomp - deels op gas - mag gebruiken.

Tot slot moeten de boeren hun CO2-uitstoot terugschroeven, met minstens een kwart. Dat gebeurt met een mix aan maatregelen. Zo mogen serres minder verwarmd worden op gas. Tegen 2030 zouden boeren hun koeien moeten voederen met producten die klimaatvriendelijk zijn geproduceerd en dus niet met bijvoorbeeld soja uit Zuid-Amerika, waar sojateelt tot ontbossing leidt.

Een verkleining van de veestapel, zoals gesuggereerd werd door het Vlaams Klimaatpanel, maakt geen deel uit van het pakket. De regeringspartijen lijken daarmee rekening te houden met het feit dat de boeren binnenkort al zwaar getroffen zullen worden door de invoering van de strengere stikstofregels.

Hoe dan ook is niemand in de regering van plan om dit te laten uitmonden in een boksmatch. Vlaanderen wil zichzelf overstijgen. “N-VA keurt nu dingen goed die het in de regeringsonderhandelingen afschoot”, klinkt het in CD&V-kringen. Of die ambitie uiteindelijk zal worden waargemaakt, moet vandaag blijken.