Nobelprijs Fysica is voor Belg François Englert en Peter Higgs

Al in augustus 1964 beschreef Englert, samen met zijn in 2011 overleden collega Robert Brout, een theorie waarin één specifiek deeltje alle andere deeltjes massa geeft. De twee natuurkundigen, verbonden aan de Université Libre De Bruxelles (ULB), beseften dat zij een theoretische verklaring gaven voor de wereld zoals die bestaat. Zonder dat ene deeltje bestaat niets anders: geen aarde, geen sterren, geen atomen, geen mensen en geen tijd. Zonder dat stukje waren wij en alles rondom ons gedoemd om eindeloos rond te zweven.

Een ontdekking van jewelste, dus. Maar toevallig genoeg konden niet alleen Englert en Brout op een eurekamoment rekenen. De Brit Peter Higgs schreef op bijna hetzelfde moment een soortgelijke theorie. En hoewel zijn artikel twee maanden na dat van de Belgen werd gepubliceerd, zou het stukje voortaan het Higgsdeeltje (of 'Higgsboson') worden genoemd.

De daadwerkelijke vondst van het Higgs-bosondeeltje door wetenschappers van het Europees Centrum voor Kernonderzoek (CERN) werd in 2012 door het Amerikaanse natuurwetenschappelijke tijdschrift Science uitgeroepen tot het wetenschappelijke hoogtepunt het jaar. Het was de bevestiging van de theorie uit de jaren 60.

Eerste keer
Met Englert heeft België voor het eerst een Nobelprijswinnaar in de Fysica. Voor de hoogste onderscheiding voor een natuurkundige krijgt de winnaar omgerekend ongeveer 920.000 euro.

Englert en Higgs werden vanmiddag gelauwerd. "Ik ben heel blij met deze bijzondere prijs", luidde de korte, telefonische reactie van Englert aan de Royal Swedish Academy of Sciences. Hij liet ook weten dat hij Higgs, die hij naar eigen zeggen pas voor het eerst ontmoette in juli 2012, zou feliciteren. Op een persconferentie aan de ULB zei Englert te betreuren dat zijn in 2011 overleden jeugdvriend en collega Robert Brout het niet met hem kan vieren.

Higgs verklaarde op zijn beurt "overweldigd" te zijn door de eer die hem vanmiddag te beurt viel. "Ik wil ook alle anderen bedanken die hebben bijgedragen tot de ontdekking van het nieuwe deeltje, evenals mijn familie, vrienden en collega's voor hun steun", klonk het in een mededeling die werd uitgestuurd door de universiteit van Edinburgh, waar Higgs emeritus professor is.

Vaak bekroond
Englert, die volgende maand 81 wordt, studeerde in 1955 af als ingenieur aan de Université Libre de Bruxelles (ULB), en behaalde een doctoraat in de fysica in 1959. Van 1959 tot 1961 werkte hij aan de Cornell University, eerst als onderzoeksassistent van Robert Brout en later als assistent-professor. Daarna keerde hij terug naar de ULB, waar hij professor werd. In 1998 ging hij met emeritaat.

Englert kreeg tijdens zijn loopbaan tal van prijzen, vaak samen met zijn collega en vriend Robert Brout, die in 2011 overleed.

Opgetogen premier
De eerste minister laat weten dat hij verheugd is over deze nieuwe internationale bekroning van Belgisch talent. "Ons land toont hiermee dat het excelleert in innovatie en wetenschappelijk onderzoek en is dan ook trots op deze nieuwe Nobelprijs", aldus nog de premier. Ook Rudy Demotte, minister-president van het Waalse Gewest en de Franse Gemeenschap, en Philippe Courard, staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid, reageerden al opgetogen.

"Dit is een erkenning van de bijdrage die Englert en Higgs geleverd hebben aan de moderne fysica", liet de Europese Commissie weten. Daar werd ook verwezen naar de prestaties van het CERN. "Ik ben verheugd dat de Nobelprijs dit jaar naar de deeltjesfysica gaat", klonk het daar bij monde van directeur-generaal, Rolf Heuer. "De bekroning van Englert is een prachtig sluitstuk op een vijftig jaar lange zoektocht naar de heilige graal van de elementaire deeltjesfysica: Higgsboson", zo reageerde de Universiteit Antwerpen dan weer.

Vorige winnaars
Englert en Higgs volgen Serge Haroche uit Frankrijk en David Wineland uit de Verenigde Staten op. Zij kregen de Nobelprijs vorig jaar voor hun baanbrekende onderzoek naar de relatie tussen licht en materie. Ze slaagden erin heel kleine deeltjes te bestuderen zonder ze te vernietigen.