Nieuwe omikron-subvarianten duiken ook op in België: ‘Wie het virus voorspelt, wordt altijd verrast’

In de Verenigde Staten en Zuid-Afrika stuwen nieuwe subvarianten van omikron de besmettingscijfers omhoog. Ook in ons land zijn ze al vastgesteld. Maar volgens Sciensano-viroloog Steven Van Gucht is er geen reden tot paniek.

Wat is er aan de hand?

Een maand geleden ontdekten onderzoekers in New York een nieuwe subvariant van omikron, die de naam BA.2.12.1 kreeg. Ondertussen verspreidt die zich ook door andere Amerikaanse staten. BA.2.12.1 is de helft besmettelijker dan de gewone BA.2, die voorlopig nog in de VS dominant is. In Zuid-Afrika zorgen nieuwe subvarianten BA.4 en BA.5 dan weer voor een vijfde golf. In de voorbije twee weken is het aantal dagelijkse gevallen er bijna maal vier gegaan - van ongeveer 1.200 naar 4.600.

In België zijn al enkele besmettingen met BA.4 en BA.5 vastgesteld. Tien met BA.4 en twee met BA.5 om precies te zijn, volgens Sciensano-viroloog Steven Van Gucht. Maar dat is nog geen reden om ons zorgen te maken. “Omdat we maar een fractie testen, moeten we ervan uitgaan dat ze veel meer voorkomen dan wat we nu in de cijfers zien”, zegt Van Gucht. “Maar voorlopig maken ze toch nog maar een heel klein deel uit van het aantal besmettingen.”

Waarom zijn de subvarianten zo besmettelijk?

Elke variant die we al over ons hebben gekregen schakelde een versnelling hoger ten opzichte van de vorige qua besmettelijkheid. Omikron spande dus de kroon. Maar deze subvarianten zijn dus nog besmettelijker dan de oorspronkelijke omikronvariant. “Als iemand met omikron is besmet, is hij goed beschermd tegen omikron van dezelfde subvariant”, zegt Van Gucht. “Maar misschien minder goed tegen andere subvarianten.”

Uit de opmars van BA.4 en BA.5 blijkt dat deze subvarianten er vrij goed in slagen om mensen die al met omikron besmet zijn geweest nogmaals te infecteren. Wie een besmetting met het virus doormaakt, heeft nadien antistoffen in het bloed zitten. Maar deze subvarianten hebben genetische mutaties, die ervoor zorgen dat antistoffen het virus minder goed herkennen.

Opvallend is dat de subvariant in New York ongeveer dezelfde mutatie heeft als die in Zuid-Afrika. “Het stekeleiwit, waarmee het virus zich aan onze lichaamscellen bindt, heeft 1.100 letters”, zegt Van Gucht. “Al deze letters staan voor aminozuren. Precies op positie 452 hebben al deze subvarianten een mutatie."

Komt er dan een nieuwe golf op ons af?

Voorlopig niet, denkt Van Gucht. Er zijn namelijk een aantal verschillen tussen België en Zuid-Afrika, die in het voordeel spelen van ons land. Ten eerste gaan ze aan de overkant van de wereld de winter in - wanneer mensen dus meer thuis bij elkaar zitten - terwijl bij ons de zomer voor de deur staat.

Ook ligt de vaccinatiegraad in dat land een pak lager. Uit onderzoek is al gebleken dat gevaccineerden, als ze nadien nog een besmetting met omikron hebben gehad, toch heel goed beschermd zijn tegen nieuwe subvarianten. Bovendien is het verloop van de pandemie anders geweest.

In België hebben we al twee golven met omikron gehad - zowel met BA.1 als met BA.2. “In Zuid-Afrika is daarentegen BA.2 nooit doorgebroken,” zegt Van Gucht, “waardoor de bevolking nooit immuniteit heeft opgebouwd tegen die subvariant. We merken nu dat BA.4 en BA.5 goed lijken op BA.2, maar niet op BA.1, waardoor Zuid-Afrika voor die BA.4 en BA.5- subvarianten dus kwetsbaarder is.”

Of de nieuwe subvarianten bij ons zullen doorbreken, is koffiedik kijken. Van Gucht verwacht wel een nieuwe besmettingsgolf tegen het najaar, maar niet noodzakelijk met deze nieuwe subvarianten. “Misschien komt er nog een nieuwe nazaat van omikron”, zegt de viroloog. “Of misschien komt er toch nog een volledig nieuwe variant op ons af. Als je denkt dat je het virus kan voorspellen, word je altijd verrast."