NieuwsEconomie
Nieuwe Europese ‘bank’ moet continent uit coronarecessie loodsen
Het is een mijlpaal in de geschiedenis van de Europese Unie: de geboorte van de ‘Bank Brussel’. Natuurlijk mag het zo niet genoemd worden, dat ligt politiek veel te gevoelig, maar vandaag presenteert Europees Commissaris Johannes Hahn (Budget) de financiële structuur waarmee de Commissie komende jaren ruim 800 miljard euro gaat lenen om lidstaten uit de coronarecessie te trekken.
Uit de nog vertrouwelijke plannen blijkt dat ‘Bank Brussel’ tot eind 2026 zo’n 150-200 miljard per jaar uit de kapitaalmarkt zal halen. Daarmee is ze met één klap net zo’n grote speler op de geldmarkt als Duitsland. De Commissie leent via de uitgifte van EU-bonds en EU-bills, lang- en kortlopend Europees schuldpapier dat verdacht veel lijkt op de omstreden eurobonds.
‘Bank Brussel’ is het resultaat van de marathontop vorige zomer toen de Europese regeringsleiders na vier dagen en nachten vergaderen instemden met een Europees herstelfonds van 750 miljard euro. Strikte voorwaarde was dat dit fonds eenmalig zou zijn en gebruikt zou worden voor economische hervormingen.
De financieringsstrategie die Hahn lanceert, is niettemin ook na 2026 heel goed bruikbaar. In de schaduw van de vaccinmiserie hebben zijn ambtenaren een strakke organisatie uitgewerkt. De Commissie weet: dit mag niet mislukken. De miljarden zijn bikkelhard nodig om de economische en sociale schade van de recessie te repareren. En als de eurozone verder moet integreren, dan is dit herstelfonds een unieke katalysator.
In totaal verwacht de Commissie de komende vijf jaar 806 miljard euro te lenen: het vorig jaar afgesproken bedrag van 750 miljard plus inflatie. Dat is veel meer dan de Commissie tot voor kort leende (enkele miljarden per jaar), vandaar de geheel nieuwe financieringsopzet.
Goedkoop en veilig lenen voor lidstaten
De uitgifte van het EU-schuldpapier verloopt via een ‘dealernetwerk’ van naar verwachting 50 tot 80 betrouwbare banken. De miljarden gaan vervolgens naar de lidstaten als subsidie (407,5 miljard euro), als goedkope lening (386 miljard euro) en naar specifieke EU-programma’s (onderzoek, humanitaire hulp). Die geldstromen lopen via een rekening bij de ECB. De kracht van ‘Bank Brussel’ is dat de lidstaten (via de EU-begroting) garant staan voor de terugbetaling, waardoor de Commissie als ‘triple A’-lener een lagere rente kan bedingen.
Goedkoop en veilig lenen dus, waardoor het zeker voor Italië, Spanje, Portugal en Griekenland maar ook voor een land als Oostenrijk interessant is om via de Commissie te lenen. Nederland en Duitsland genieten al van ultra-lage (soms zelfs negatieve) rente, zij zullen naar verwachting alleen het subsidiegeld aanpakken.
Nieuw is de chief risk of icer, een hoge ambtenaar bij de Commissie die toeziet of het geld zonder fraude en risico’s geleend en besteed wordt. Geen eenvoudige zaak: de uitbetaling aan lidstaten gebeurt immers niet in één keer maar beetje bij beetje, afhankelijk van de voortgang van hun hervormingen.
De vraag naar de toekomstige EU-obligaties is groot, temeer omdat zeker 30 procent gekoppeld is aan groene investeringen. Banken en investeerders zijn zeer geïnteresseerd in dergelijke groene obligaties. Sowieso is de kapitaalmarkt op zoek naar iets anders dan dollarbeleggingen: de EU-obligaties zullen de internationale rol van de euro dan ook versterken.
Blijvertje
Een voorproefje van het wereldwijde enthousiasme kreeg de Commissie toen ze recentelijk 80 miljard euro aan obligaties uitzette om lidstaten geld te kunnen lenen voor de financiering van hun werkloosheidsregelingen. Deze uitgifte werd vele malen overtekend, heel wat investeerders moesten worden teleurgesteld. De Commissie kreeg een wat mismoedige Chinese nationale bank aan de lijn – of er echt niet meer mogelijk was.
Het enige dat een succesvolle start van ‘Bank Brussel’ nog in de weg staat, is de toestemming voor de Commissie van alle lidstaten om daadwerkelijk de miljarden te gaan lenen. De regeringsleiders zijn weliswaar akkoord maar dit besluit vergt de goedkeuring van alle nationale parlementen. Zeventien hebben dat tot nog toe gedaan, de rest moet in principe voor 1 juni volgen.
Commissaris Gentiloni (Economie) kan nauwelijks wachten tot de financieringsstrategie van zijn collega Hahn deze zomer operationeel is. Gentiloni wil van ‘Bank Brussel’ een blijvertje maken, als deel van een ‘schatkist voor de eurozone’. De looptijden van de leningen eindigen sowieso pas over 30 jaar.
