NieuwsWetenschap
Nieuw onderzoek naar verdwenen doden Slag van Waterloo: meeste beenderen werden vermalen en gebruikt als kunstmest
Meer dan twee eeuwen na de Slag van Waterloo, toen Napoleon Bonaparte definitief werd verslagen, is er nog onduidelijkheid over wat er precies met de tienduizenden dodelijke slachtoffers is gebeurd. Met behulp van historische ooggetuigenverslagen hebben onderzoekers dat vraagstuk nu proberen op te lossen.
Bij de Slag bij Waterloo zijn naar schatting bijna 50.000 mannen - aan beide zijden van het front - gesneuveld. Toch zijn er - afgezien van een geamputeerd been (2015) en een skelet (2019) - amper overblijfselen teruggevonden op de site. De mogelijke verklaring is luguber: volgens historische rapporten die kort na het conflict zijn opgesteld en verzameld werden voor het recente onderzoek, zijn tal van lichamen opgehaald, verpulverd en gebruikt om het land te bemesten.
Tot die conclusie kwam Tony Pollard, directeur van het Centre for Battlefield Archaeology aan de universiteit van Glasgow. Hij ging aan de slag met oude krantenartikelen, levendige beschrijvingen en afbeeldingen van ooggetuigen. Zijn bezochten Waterloo kort na de historische veldslag en noteerden later wat ze daar gezien hadden.
“Een menselijke hand die vrijwel gereduceerd was tot botten en gewoon op de grond lag”, is slechts een van de getuigenissen. Daarnaast werd er ook gewag gemaakt van vrouwelijke lichamen op het slagveld. “Van wie er tenminste één gekleed was in een Frans legeruniform”, volgens Pollard, die zijn bevindingen publiceerde in het vaktijdschrift Journal of Conflict Archaeology.
Verbrand, begraven of verpulverd
Maar wat is er dan precies met die lichamen gebeurd? Volgens tal van getuigenissen werden sommige lichamen verbrand. Andere lichamen werden echter begraven in massagraven, of in kleinere groepjes. Daarop zijn de graven leeggehaald, volgens ooggetuigenverslagen, en de botten verpulverd.
Het vermalen van overblijfselen levert immers beendermeel op, een goedwerkende meststof. Zo suggereren Britse krantenartikelen die dateren uit 1820, dat er menselijke botten van (onder meer Britse) soldaten werden ingevoerd.
Het onderzoek van Pollard zit volgens de onderzoekers slechts in een beginfase. “Als de verhalen kloppen, verwacht ik niet dat alle graven zijn leeggehaald”, aldus Pollard. Meer zelfs: “We hebben enkele aanwijzingen die ons naar de graven kunnen leiden”. Daarnaast hoopt het onderzoeksteam (Waterloo Uncovered) van Pollard bewijs te kunnen vinden voor het verwijderen van menselijke overblijfselen.
