NieuwsAsbest
Nieuw boek over Sint-Niklase vrouw geeft gezicht aan de vele asbestdoden die ons land telt
Een nieuw boek vertelt het verhaal van Christiane Thijs, een jonge vrouw die in 1988 overleed aan longvlieskanker. Schrijver Johan De Vos geeft zo een gezicht aan de vele asbestdoden die ons land telt.
“Haar jonge lichaam verweert zich tegen kwalijke indringers: levendige kankers die zich nestelen tegen haar longvlies”, schrijft Johan De Vos (80), voormalig fotografierecensent bij De Morgen, in zijn nieuwe boek Christiane Thijs, een biografie. Thijs was een jonge vrouw uit Sint-Niklaas die in 1988 stierf aan longvlieskanker. Als meisje van vijftien moest Christiane de werkkleren van haar vader uitkloppen. Vooral de vest zat vol wit stof. Op het borstzakje prijkten de letters ‘SVK’: Scheerders-Van Kerchove. Het bedrijf werd opgericht in het begin van de 20ste eeuw en genoot decennialang prestige als de belangrijkste werkgever in Sint-Niklaas. Generaties Sint-Niklazenaren bleven SVK levenslang trouw. De werkgever zorgde immers voor brood op de plank.
Lees ook
Stille killer asbest: ‘Mijn broers en ik vroegen ons al jaren af wie de volgende zou zijn. Nu weet ik dat ik het ben’
SVK verwerkte asbest in zowat alles: van golfplaten tot bloembakken en pijpleidingen. Na het asbestverbod kreeg de firma in 2006 een vergunning om een asbeststort te beheren. Veiligheidsmaatregelen werden met voeten getreden. Het witte stof waaide op aan de poort. Meermaals reden SVK-vrachtwagens zonder dekzeil met asbestafval door de straten van de stad. De werknemers, hun familieleden, maar ook de mensen die in de buurt van de fabriek woonden, werden jarenlang blootgesteld aan lucht die drager was van miljoenen dodelijke asbestvezels.
“Ik schreef eerder al dat elk gezin een asbestdode heeft. Een boutade die niet ver van de waarheid lag”, vertelt De Vos in de woonkamer van zijn herenwoning, vlak bij de Grote Markt. “Het aantal asbestgerelateerde doden ligt in deze stad drie maal hoger dan het landelijk gemiddelde. Toch was die stille doder jarenlang een taboe-onderwerp. De Sint-Niklazenaar voelde een bijzondere loyaliteit ten opzichte van SVK. Bovendien had SVK de wind in de zeilen door de aard van de ziekte. Longvlieskanker of mesothelioom komt pas dertig of veertig jaar na blootstelling tot uiting. Daarbovenop was het bedrijf heel lang een autoritaire klucht. De toenmalige directeur regeerde zoals in de 19de eeuw: alleen wat de baas zegt, telt als waarheid.”
Juridisch hoogstandje
Dat veranderde in 2017 toen Johan De Vos een aantal pagina’s in zijn boek over Sint-Niklaas wijdde aan de asbestproblematiek van de stad. Wat volgde was een onderzoek van de lokale PVDA-afdeling, een reportage in deze krant, een rechtszaak en uiteindelijk de sluiting van het asbeststort. “Een juridisch hoogstandje”, zegt De Vos trots, die samen met andere vrijwilligers zijn schouders zette onder STOFF, een vzw die een stem geeft aan asbestslachtoffers. “Of we de asbestlobby minder sterk hebben gemaakt? SVK geeft nog altijd geen duimbreed toe. Ze erkennen niet dat ze inwoners de dood hebben ingejaagd. Bovendien worden ze nog altijd beschermd door het Asbestfonds. Als je daar als slachtoffer geld van krijgt, word je het recht om te procederen ontnomen.”
“Ik had alleszins nooit gedacht dat die paar pagina’s zoveel impact zouden hebben. Ik heb meegewerkt op mijn manier. Door te schrijven. Ik ben slechts één keer gaan betogen, in de jaren tachtig, tegen kernwapens. Dat was ludiek, maar niet mijn ding.”
Door het leven van Christiane Thijs te schetsen, geeft De Vos nu een gezicht aan de vele asbestdoden die ons land telt. Want niet alleen Sint-Niklaas is een hotspot. Ook de Boelwerf in Temse, de haven van Antwerpen en Kapelle-op-den-Bos hebben een hoge historische vervuiling. Is dat het topje van een ijsberg? Knack telde 216 asbestsluikstorten in Vlaanderen sinds 2020, het echte aantal ligt ‘wellicht veel hoger’, schrijft het blad deze week.
De Vos: “Christiane was een stralende vrouw. Dat blijkt uit de gesprekken die ik voerde met haar familie en uit de foto’s die ik kon inkijken. Ze was actief in de breigoedsector en had weinig te maken met SVK. Toch is zij, en niet haar vader, gestorven aan asbestkanker. Christiane is nooit een militant geweest, ze aanvaardde de ziekte met gelatenheid, zo ging dat in die tijd. Haar dochter Marleen is ondertussen wel voorzitter van STOFF vzw. Het boek is toe aan zijn vijfde druk. Ik kan me voorstellen dat het stadsbestuur binnenkort een mooi ‘bronsje’ wil installeren ter ere van de asbestdoden. Maar wat zou de impact zijn van een zoveelste beeld? Dan liever een kromme, oude moerbei opkrikken tot monument.”
