‘Niemand betaalt zes euro voor een saté’: Dirk en Hilde sluiten hun frituur door onhoudbare prijsstijgingen

Weinig sectoren kreunen zo onder de economische crisis als die van de frituristen, parel aan ’s lands culinaire kroon. Logisch als je vooral met inflatie-aanjagers als stroom, olie en voedingswaren werkt, maar de pijn in de frituur is er niet minder om. ‘Het is niet meer vanzelfsprekend dat een frituur van 11 tot 23 uur open is.’

“Klanten kunnen thuis beslissen om hun verwarming een graad lager te zetten, maar wij kunnen onze frietketel niet uittrekken.” Terwijl twintiger Laurens Caubergs zich in zijn Antwerpse frituur De Smulpaep klaarmaakt om de eerste klanten van de dag te ontvangen, drukt hij zijn bezorgdheid uit over de toekomst van zijn sector. Enkele jaren geleden opende hij de zaak samen met een vriend als een extra uitdaging naast zijn professionele activiteiten in een bouwbedrijf. Alleen merkt hij nu dat een frituur zelfs in het centrum van de stad niet noodzakelijk een goudmijn is. De zaak draait weliswaar goed, maar de winstmarges worden kleiner door de stijgende levensduurte.

“We betalen nu drie keer zoveel voor gas en olie als een jaar geleden”, vertelt Caubergs. Het is niet eenvoudig om die prijzen door te rekenen aan klanten, zeker omdat de zaakvoerder nu al merkt dat mensen de extra’s bij hun bestelling sneller weglaten. “Een potje met mayonaise kost hier meer dan een euro. Dan trekken mensen soms liever thuis hun koelkast open.”

De problemen waar Caubergs mee worstelt, zijn herkenbaar voor een groot deel van zijn collega’s. De voorbije weken getuigden verschillende frituuruitbaters over de uitdaging om het hoofd boven water te houden. Naast de hoge prijzen voor energie betalen zij vandaag ook drie keer zoveel voor producten als sauzen of de afvalverwerking. Officiële cijfers over de impact op de omzet van de sector zijn er vooralsnog niet, maar het staat wel vast dat heel wat uitbaters zich genoodzaakt zien om hun kosten snel naar omlaag te brengen.

Verlies draaien

Een rondvraag van TV Limburg toonde aan dat de helft van de frituristen in de provincie hun zaak vaker gesloten houden of van plan zijn om dat in de toekomst te doen. De beperkte openingsuren moeten tot energiebesparing leiden, al heeft die tactiek ook haar beperkingen: een frituur uitbaten blijft hoe dan ook een energie-intensieve onderneming. Vijftien procent van de Limburgse frituristen zou daarom overwegen om de handdoek definitief in de ring te gooien.

Die cijfers zijn voor het grote publiek misschien opzienbarend, maar frituuruitbaters Dirk Vanderauwera (60) en Hilde Vermeulen (59) begrijpen maar al te goed dat het sop op een bepaald moment de kool niet meer waard is. Op 26 november trekken ze de deur van hun zaak ’t Biest in Schiplaken na 15 jaar voor het laatst achter zich dicht. Vanderauwera vertelt dat zijn bedrijf de voorbije jaren al woelige tijden doormaakte door wegenwerken in het dorpscentrum. Hij probeerde die moeilijke bereikbaarheid te compenseren door zelf bestellingen aan huis te bezorgen, maar de huidige economische uitdagingen maken het onmogelijk om nog rond te komen.

De maandelijkse energierekening voor ’t Biest bedraagt 3.000 euro, waardoor Vanderauwera en Vermeulen de voorbije zes maanden telkens zo’n 2.000 euro verlies draaiden. “Alles is zoveel duurder nu. Een kilo vet kostte vorig jaar 16 euro, nu is dat 46 euro. Een Ardense saté met een aankoopprijs van 50 cent verkochten we voor 1,7 euro. Nu de aankoopprijs verdrievoudigd is, zouden we diezelfde saté voor bijna zes euro moeten verkopen. Niemand wil dat betalen.”

Creatieve oplossingen

Bernard Lefèvre, voorzitter van het Nationaal Verbond van Frituristen (Navefri), beaamt dat zijn sector zwaar getroffen wordt door de economische crisis. De prijs voor een gemiddelde bestelling bij een frituur steeg het voorbije jaar volgens hem met zo’n 15 à 20 procent. Daarmee lopen de frituren vooruit op de algemene inflatie, die in oktober 12,27 procent bedroeg.

De situatie is ernstig, maar Lefèvre wijst erop dat frituristen vaak creatieve oplossingen uitdenken om hun kosten te drukken. Hij verwijst naar verhalen over zaakvoerders die door een herinrichting van hun voorraden een van hun vriezers kunnen uitzetten of die hun openingsuren aanpassen. “Het is niet meer zo vanzelfsprekend dat een frituur geopend is van 11 tot 23 uur”, zegt hij. Door zulke wijzigingen door te voeren, kunnen veel zaken volgens hem overleven. Al kunnen er wel grotere problemen ontstaan als de energiecrisis nog lang aansleept.

De verhalen over frituristen als Vanderauwera en Vermeulen tonen dat zelfs ervaren ondernemers in de problemen kunnen komen, al wil Lefèvre daar wel graag een nuance bij aanbrengen. Volgens hem zijn de frituren die vandaag failliet gaan telkens zaken die ook voor de energiecrisis al problemen hadden of met beperkte winstmarges kampten. “Vergelijk het met mensen die door de hoge facturen voor gas of elektriciteit plots hun huis moeten verkopen. Hun buffer was daarvoor ook al krap, waardoor een extra tegenslag meteen grote gevolgen heeft.”

Om die reden vraagt Nevafri momenteel niet om extra maatregelen aan de overheid. In Nederland biedt vakvereniging Profri zelf relatief goedkope energiebundels aan bij frituristen, maar daar voelt Lefèvre weinig voor. “Dan ben je als vereniging plots ook energiemakelaar. Een volledig andere activiteit die mogelijk ook tot verkeerde verwachtingen bij leden kan leiden. Ik zou er daarom mee oppassen.”