Nicotinezakjes binnenkort verboden: ‘Jammer dat belangrijk debat op eenzijdige manier gevoerd wordt’

Hoe populair zijn die nicotinezakjes?

Stefaan Hendrickx: “Het onderzoek erover is nog vrij beperkt, maar we weten dat het gebruik ervan de afgelopen jaren toenam in het VK en de VS. Een eerste onafhankelijke Amerikaanse studie toont dat 30 procent van de rokers ze kent en dat rokers ze zien als een rookstopmiddel. In België kregen we in 2019 de eerste meldingen vanuit voetbalclubs. Ook vanuit scholen kwamen er meldingen dat ze hier en daar leerlingen zagen met nicotinezakjes. Uit een recente rondvraag van mijn instituut bij deze scholen bleek dat het aantal jongeren die ermee experimenteert eerder aan de lage kant is.”

Wat weten we over de schadelijkheid van die nicotinezakjes?

“Nicotinezakjes worden vaak verward met snus, hoewel er een wezenlijk verschil is. Snus bevat tabak, terwijl nicotinezakjes alleen nicotine en smaakstoffen bevatten.

“Natuurlijk is nicotine een verslavende stof die niet onschuldig is. Zo is het mogelijk dat nicotinegebruik de hersenontwikkeling van adolescenten verstoort. Het is dus evident dat we jongeren willen weghouden van alle nicotineproducten. Dit zijn producten voor rokers.

“Toch zijn zowel die nicotinezakjes als snus een stuk minder schadelijk dan klassieke tabakssigaretten. Het is in de eerste plaats de verbranding van tabak, en niet de nicotine, die het risico op bijvoorbeeld longkanker en hartproblemen enorm vergroot. Als we kijken naar een rangschikking van nicotineproducten volgens schadelijkheid, dan staan die nicotinezakjes bijna helemaal onderaan, net boven de nicotinemedicatie uit de apotheek.”

Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) gaat de nicotinezakjes nu verbieden. Een goed idee?

“Nee, bij het instituut hadden we liever gezien dat deze producten onder de tabakswetgeving zouden vallen. Ook zou er strenger toegezien moeten worden op verkoop en de (online)reclame voor deze producten en zou de verpakking moeten worden aangepast zodat deze producten niet appelleren aan jongeren.

“Wat je met dit verbod krijgt, is dat je volwassen rokers de mogelijkheid ontneemt om een veel minder schadelijk alternatief te gebruiken. Het doet me wat denken aan de discussie rond snus jaren geleden. Toen was de antitabaksbeweging blij dat dat in heel Europa verboden werd. In Zweden en Noorwegen gebeurde dat niet, en daar zien we toch dat snus heel wat gezondheidswinst oplevert voor rokers die overstapten.

“Misschien herhaalt het verhaal zich nu. Als België nicotinezakjes nu verbiedt, draagt dit bij tot een mogelijk verbod in heel Europa. Dat eenzijdig narratief over veiligere nicotineproducten heeft gevolgen. Uit de recente rookenquête van de Stichting tegen Kanker bleek dat 65 procent van de rokers denkt dat een e-sigaret minstens even schadelijk is als een sigaret. Helaas blijven mensen daardoor gewoon verder roken.”

Minister Vandenbroucke argumenteert dat nicotinezakjes de jongeren kunnen aanzetten tot een rookverslaving.

“Dat klopt niet. Natuurlijk bestaat er een samenhang: jongeren die vaker experimenteren met nicotine, zullen ook vaker sigaretten roken en ander risicogedrag stellen. Die samenhang komt voor uit dezelfde risicofactoren. Maar er is geen wetenschappelijke studie die aantoont dat er een causaal verband is tussen het gebruik van nicotinezakjes of e-sigaretten en vervolgens regelmatig beginnen roken. Het is jammer dat zo’n belangrijk debat op zo’n eenzijdige manier gevoerd wordt. We hebben enkel oog voor de risico’s voor jongeren, terwijl we ook aandacht moeten hebben voor minder schadelijke alternatieven voor volwassenen die moeilijk kunnen stoppen met nicotine.”