Nederlands premier Rutte wiste jarenlang dagelijks sms’jes, maar ontkent de regels te hebben overtreden

Woensdag onthulde de Volkskrant dat Mark Rutte tot voor kort handmatig vrijwel alle berichten wiste van zijn oude Nokia. De relevante sms’jes zouden doorgestuurd of zelfs ‘doorgebeld’ zijn naar ambtenaren. Experts betwijfelen of de Nederlandse premier wel handelde volgens de wet en de richtlijnen. Op deze manier is immers niet te verifiëren of berichten inderdaad irrelevant waren en verwijderd konden worden.

Maar volgens Rutte heeft hij “altijd gewerkt volgens de richtlijnen van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Alles wat relevant is, bewaar je, dat wordt doorgestuurd naar ambtenaren. In de coronacrisis kreeg ik heel veel berichten van mensen die mondkapjes aanbieden. Die stuur je door.”

Rutte is bereid mee te werken aan extra informatieverzoeken rond zijn sms-gedrag. Zijn de sms’jes nog terug te halen? “Daar gaan we ook naar kijken. (...) De richtlijnen zeggen dat ‘de persoon zelf moet bepalen welke berichten relevant zijn voor archivering, en welke berichten verwijderd moeten worden’”, aldus de premier. Zo wordt ook voorkomen dat privéberichten van politici openbaar worden. “Ook ik maak vast wel eens een fout, maar ik heb nog nooit bewust iets achtergehouden.”

De Nederlandse Archiefwet bepaalt dat berichten niet zomaar mogen worden gewist. Of Rutte door zijn gedrag de wet heeft overtreden, moet de rechter bepalen, vindt hij. Op de vraag waarom hij de berichten verwijderde, zegt de premier: “Ik gebruikte een oude Nokia en die werd ontzettend traag als er veel sms’jes waren. Ook vond ik het scherm onoverzichtelijk als er veel berichten waren.” Bovendien verliep het doorsturen van de sms’jes niet altijd soepel door de oude Nokia. “De lange berichten kon de telefoon niet sturen, dus dan belde ik ze door.”

Inmiddels heeft hij een nieuwer model, een iPhone met iMessage. De reden is volgens Rutte een recent bezoek aan de Verenigde Staten. “Daar deed mijn Nokia het niet, omdat die geen 4G ontvangt. Daarom heb ik, om te kunnen werken, een smartphone genomen.”

De oppositie in de Nederlandse Tweede Kamer wil opheldering van premier Rutte. “Het handelen van machthebbers moet transparant en controleerbaar zijn”, twittert PvdA-leider Attje Kuiken. “Door jarenlang zijn correspondentie te vernietigen heeft Rutte zichzelf oncontroleerbaar gemaakt. Dat is kwalijk en ondermijnt de democratie.”

“Dit is gedrag van een premier die krampachtig alle openheid probeert te voorkomen”, zegt GroenLinks-voorman Jesse Klaver. “Mogelijk in strijd met de wet.” Hij wil een debat en oppert dat alles op alles moet worden gezet om de gewiste sms’jes via de provider weer boven water te halen.

Volgens SP-leider Lilian Marijnissen heeft de Raad van State “duidelijk uitspraak gedaan dat sms-verkeer van bewindspersonen gewoon beschikbaar moet zijn. En natuurlijk is het dan niet oké dat je zelf gaat selecteren wat wel en niet beschikbaar is. Dat is niet aan hem.”

Minister van Financiën en D66-leider Sigrid Kaag laat weten dat zij in principe geen berichten verwijdert. “Alles blijft bij mij beschikbaar”, zegt zij. Hooguit wist zij weleens “ruzietjes met de kinderen” uit haar Whatsapp-geschiedenis.