Nederland draagt het 'Like'-teken ten grave

Wie ligt daar in die lijkkist die door mannen met tulbanden Paradiso wordt binnengedragen? Kijk goed naar het deksel van die kist, in de vorm van een grote opgestoken duim: hier ligt het Like-teken, dagelijks miljoenen malen aangeklikt door Facebookgebruikers van alle continenten. Zaterdag wordt er in Amsterdam plechtig afscheid genomen van 'de Like'. De 'Likebegrafenis' is het initiatief van beeldend kunstenaar Dadara (1969), Daniel Rozenberg in het dagelijks leven. De kist-met-duim-omhoog is door hem ontworpen en getimmerd.

Paradiso, ooit begonnen als kerk, is met zijn gebrandschilderde ramen en welvingen een prima locatie om de laatste eer te bewijzen aan een veelvuldig aangeklikt icoon - een duim die complimenten en andere vormen van waarachtig menselijk contact reduceerde tot nietszeggende muisklikken.

Dadara, met rode hoed en staart, wil voor hij de Like de laatste eer bewijst eerst een foto voor zijn Facebookvrienden van alle naar Paradiso gestroomde nabestaanden en media. Alle smartphones omhoog graag. Luttele seconden later verschijnt de foto van de meute met smartphones ietwat onscherp op Dadara's op een groot scherm geprojecteerde Facebookpagina. Weer luttele seconden later vinden al veertien mensen dit leuk. Dadara: 'Like, op een bepaalde manier voel ik de leegte die je achterlaat nu al. Wie anders was er 24 uur per dag bij ons?'

In de rouwadvertentie staat: 'Je was spontaan en levenslustig en stond altijd klaar als we een vriend nodig hadden. Je was nooit meer dan een click van ons verwijderd. We zullen je missen. Want vanaf nu zullen we onze waardering weer in echte woorden en daden moeten uitdrukken.'

Kun je zo'n geliefde digitale duim zomaar ten grave dragen? Het Like-teken is, kun je zeggen, voor het menselijk contact wat de Big Mac is voor de smaakpapillen. In Frankrijk trekken ze al een paar decennia tegen McDonald's ten strijde. Complete gele M's gingen er tegen de grond - maar nog steeds is er vraag naar Happy Meals. In de discotijd werden in sportstadions in de VS platen verbrand van Donna Summer en KC & The Sunshine Band onder het motto Disco sucks - maar in de discotheken merkten ze daar weinig van. Ander feit van de geschiedenis: in de Sovjet-Unie werden al Lenin-portretten verscheurd toen Lenin nog leefde en de USSR nog zeventig jaar te gaan had.

Donquichotisme? Helemaal niet, zegt een der nabestaanden van de Like in Paradiso: 'Iemand moet het voortouw nemen, iemand moet beginnen de afgestompte mens de ogen te openen.' Dat doet Dadara met deze tot in de puntjes geregisseerde uitvaart. Er zijn mannen in kleurrijke, door de kunstenaar ontworpen soepjurken waarin het Like-teken is verwerkt. Er wordt muziek gemaakt op Tibetaanse klankschalen. Er is een acrobaat die kunstjes vertoont op Likes lijkkist.

Op het podium zingt een koor: 'I want you to know that I am here for you, made of flesh and blood, no wires inside.' Daarna wordt het spreekgestoelte betreden door vrijdenker Frans van der Reep, auteur van About an analogous Life in a Digital World. 'Lieve Like', heft hij zijn redevoering aan, 'jij bent onze angst voor buitensluiting, je maakte ons greedy, je beroofde ons van wat we te bieden hebben als mensen. Lieve Like, ben jij eigenlijk niet bezig geweest ons eigen gebrek aan zelfvertrouwen te stelpen?'

Bij een echte begrafenis hoort een lezing uit een Bijbelboek. Er is gekozen voor Prediker 3: 1-8: 'Voor alles wat gebeurt is er een uur...' Daarna neemt een echte dominee plaats achter het spreekgestoelte: Eddy Reefhuis van de Oude Kerk. Hij verklaart 'Like niet zo goed gekend te hebben als sommige andere aanwezigen', maar niettemin onder de indruk te zijn geraakt 'van de veelheid van de contacten' die Like bewerkstelligde. Helaas: 'Zoals dat gaat in de wereld van de vrije markt: het werden er steeds maar meer. Ineens was Like niet meer zo kostbaar. Ineens werd Like heel goedkoop. Nu we niet langer meer genoegen nemen met de virtuele werkelijkheid van de Like, kunnen we mensen weer in real life gaan ontmoeten, mensen voor wie we misschien wel een beetje bang waren, en ons door hen laten verrassen.'

Na de dienst is er koffie en gelegenheid herinneringen op te halen aan de Like. Daarna wordt de kist naar buiten gedragen. Op de Weteringschans trekt de meute veel bekijks. Op het Leidseplein wordt gekozen voor een korte omweg door het hol van de leeuw, de winkel van Apple. Japanese en Chinese toeristen klikken er met hun iPhones op los. Zo kunnen kist, soepjurken en rouwstoet al binnen enkele seconden worden geliked in oostelijk Azië: 1.956.122 Chinezen vinden dit leuk.