Pesticiden
Nederlaag voor Monsanto: bedrijf moet man vergoeden die kanker kreeg van onkruidverdelger
Een Californische jury heeft tuinman Dewayne Johnson een schadevergoeding van ruim 43 miljoen euro toegewezen. Hij lijdt aan een ziekte die volgens de jury veroorzaakt moet zijn door veelvuldig met Roundup, een veelgebruikte onkruidverdelger van Monsanto, te werken.
Johnson (46) is een van de ruim 5.000 Amerikanen die een claim hebben ingediend tegen Monsanto vanwege de vermeende ziekmakende effecten van Roundup, wereldwijd een van de meeste gebruikte verdelgers, en een soortgelijk middel, Ranger Pro. De Amerikaan lijdt aan een zeldzame vorm van lymfeklierkanker en is door zijn artsen opgegeven. Zijn rechtszaak werd daarom met spoed in behandeling genomen.
Johnson vertelde dat hij als terreinknecht op een school in San Francisco het gif tussen 2012 en 2015 jaarlijks twintig tot dertig keer gebruikte. De vader van drie beschreef hoe hij het in zijn gezicht kreeg geblazen als de wind draaide en dat zijn kleren er een keer mee doordrenkt raakten toen de slang van zijn sproei-installatie losschoot. Zijn advocaten stellen dat Monsanto decennialang heeft geweten welke risico's er aan Roundup kleven, maar dat de fabrikant die bewijzen met list en bedrog geheim heeft gehouden.
Kankerverwekkend?
Monsanto, dat een boete krijgt opgelegd van 250 miljoen dollar (zo'n 220 miljoen euro) zegt te begrijpen dat Johnson een oorzaak zoekt voor zijn aandoening, maar stelt dat die niet ligt bij het gebruik van Roundup. Het bedrijf wijst op ruim 800 studies waaruit blijkt dat het belangrijkste bestanddeel van de onkruidverdelger, glyfosaat, geen kankerverwekkende eigenschappen heeft.
Dat staat inderdaad niet onomstotelijk vast. Tegenstanders verwijzen naar het besluit uit 2015 van het IARC, het internationaal agentschap voor kankeronderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO, om de stof in te delen in de categorie 'waarschijnlijke kankerverwekker bij de mens'. In 2017 oordeelde de Europese dienst voor de voedselveiligheid EFSA evenwel dat het 'onwaarschijnlijk is dat glyfosaat kankerverwekkend is voor de mens'. Ook het Europese chemieagentschap ECHA vindt de stof veilig voor gebruik. Het oordeel van beide diensten was in december voldoende grond voor een meerderheid van de lidstaten van de Europese Unie om de vergunning voor glyfosaat met vijf jaar te verlengen.
In de rechtszaak stond niet glyfosaat in de beklaagdenbank, maar Roundup. Volgens de advocaten van Johnson bevat het gif bestanddelen die de kankerverwekkende effecten van glyfosaat versterken. De advocaten moesten van de rechter eigen onderzoek tonen, niet de besluiten van toezichthouders, inspecties of agentschappen.
Duizenden soortgelijke claims
In de uitspraak van de Californische jury zien de tegenstanders van Roundup een overwinning. Dat lijkt voorbarig. Monsanto heeft vrijwel meteen laten weten in beroep te gaan tegen het vonnis. De zaak zal jaren aanslepen, zoals de rechtszaken tegen andere pesticiden van Monsanto als Agent Orange en DDT eindeloos voortduurden.
De zaak van Johnson maakt deel uit van een procedure waaronder duizenden soortgelijke claims tegen Monsanto zijn verzameld, maar de jury-uitspraak geldt alleen voor zijn specifieke geval. Al die anderen moeten stuk voor stuk hard maken dat hun gezondheidsklachten aan het gebruik van Roundup te wijten zijn.
De verdediging mocht tijdens het proces interne documenten van het bedrijf gebruiken. Die wekten minstens de indruk dat het concern toezichthouders aanbood de wetenschappelijke studies aan te leveren die nodig zijn om glyfosaat op de markt te houden.
