Naftali Bennett, oud-commando en techmiljonair, moet Israëlische puzzel leggen. Wordt ultranationalist opvolger van Netanyahu?

Het is bespottelijk, en misschien zelfs gevaarlijk, om te beweren dat Naftali Bennett aan het hoofd komt te staan van ‘een extreem linkse regering’. Het is wel wat de Israëlische premier Benjamin Netanyahu zondagavond zei, nadat zijn politieke rivalen bekendmaakten de formatie bijna rond hebben. En dat terwijl de ultra­nationalistische Bennett juist naam heeft gemaakt met zijn harde, rechtse retoriek.

De 49-jarige Bennett heeft al meerdere levens achter de rug. Deze vader van vier kinderen was commando bij de Israëlische special forces, verkocht zijn techbedrijf in 2005 voor 119 miljoen euro, werkte daarna als stafchef van Netanyahu en werd in 2010 het hoofd van een organisatie die lobbyt voor de belangen van Joodse kolonisten. In 2012 ging Bennett de politiek in voor de nationaal-religieuze partij Joods Thuis. Hij haalde de kranten met uitspraken als “Palestijnse terroristen moeten worden gedood, niet vrijgelaten”. Het Israëlisch-Palestijnse conflict moest volgens hem niet worden opgelost, maar “verdragen, zoals een mijn­scherf in een zitvlak”.

Bennett heeft meerdere departementen geleid, waaronder Defensie, Economische Zaken en Onderwijs. Hij verliet Joods Thuis in 2018 en richtte samen met anderen de partij Yamina (‘Rechtvaardigheid’) op. In 2020, toen Bennett in de oppositie zat en de corona­crisis Israël lamlegde, stelde hij dat de focus niet langer op politieke zaken moest liggen, maar op de gezondheidscrisis, de economie, en het oplossen van de onderlinge politieke verdeeldheid.

Israël is de afgelopen twee jaar al vier keer naar de stembus ­gegaan. Grootste pijnpunt is de positie van Netanyahu, die voor de rechter staat wegens corruptie, maar weigert op te stappen. De kwestie snijdt het land min of meer doormidden: de ene helft blijft Netanyahu steunen, de ­andere helft wil hem weg hebben, waardoor telkens dezelfde onwerkbare verkiezingsuitslag uit de bus rolt.

Die vicieuze cirkel lijkt nu eindelijk te worden doorbroken: uiterst rechts en uiterst links zijn bereid de handen ineen te slaan en samen een regering te vormen. Vanwege de ideologische verschillen hebben de leiders gezegd zich eerst op praktische zaken (zoals infrastructuur en economie) te concentreren. Ze willen voorlopig weg blijven van ideologische kwesties.

Zoals het er nu uitziet, wordt Nafatali Bennett als eerste premier. Formateur Yair Lapid, leider van de middenpartij Yesh Atid (‘Er is een ­Toekomst’) wordt minister van Buitenlandse Zaken. In het najaar van 2023 willen ze van post wisselen, totdat er in 2025 nieuwe verkiezingen worden gehouden. Volgens de wet moeten de betrokken partijen uiterlijk morgenavond een regeerakkoord aan de Israëlische president Reuven Rivlin presenteren. Daarna volgt een stemming in het parlement, die op donderdag al kan plaatsvinden.

Niet zonder strijd

Maar Netanyahu is niet van plan zonder strijd ten onder te gaan. Kort nadat Bennett zondagavond bekendmaakte dat hij tot een overeenkomst was gekomen met Lapid, hield Netanyahu ook een toespraak. Hierin waarschuwde hij het land voor “het gevaar van een linkse regering” en riep hij leden van de rechtse partijen die deel zullen uitmaken van de coalitie op om naar hem over te stappen. Want: “Wie gaat er straks opkomen voor de kolonisten?”, en: “Is deze regering niet te zwak om de dreiging van Hamas en Iran het hoofd te bieden?”

Als het Netanyahu lukt om een aantal mensen op deze manier weg te lokken, heeft de nieuwe coalitie, die slechts 61 van de 120 zetels telt, geen meerderheid meer. En worden er waarschijnlijk voor de vijfde keer verkiezingen uitgeschreven.