Na vijftien jaar sluit het oorlogsmuseum even buiten Malmedy voorgoed de deuren

Aan de ingang van het Baugnez 44 Historical Centre, het oorlogsmuseum even buiten Malmedy, vraagt een bezoeker of het klopt wat ze heeft gehoord? Gaat het museum werkelijk dicht? Voorgoed?

“Ja, helaas”, antwoordt de kassamedewerker. “Dit zijn onze laatste dagen. Op maandag 9 januari sluiten we definitief de deuren.”

Al vijftien jaar zoomt het museum in op de oorlogswinter van 1944. Authentiek materiaal, foto’s en films wekken hier Operatie Wacht am Rhein opnieuw tot leven, beter bekend als de Slag om de Ardennen. Het laatste grote offensief van de Duitse Wehrmacht aan het Westfront in de Tweede Wereldoorlog, dat na een zware strijd in de sneeuw werd afgeslagen door de geallieerde troepen.

Zoals toen aan het front zijn ook in het museum vandaag meerdere talen te horen, in de audiogids maar ook bij de tientallen aanwezige bezoekers. Vlak voor zijn sluiting oogt het museum nog springlevend. “Dat verbaast me niks”, zegt eigenaar en initiatiefnemer Fabien Steffens. “We hebben ook dit jaar nog ongeveer 20.000 bezoekers over de vloer gehad, net als alle andere jaren. In herdenkingsjaren klom dat gemakkelijk tot 25.000 bezoekers, en die kwamen echt van overal: Europa, de VS, Azië zelfs.”

Jongensdroom

Al sinds zijn zevende verzamelt Steffens oorlogsmemorabilia: hij groeide op in Ondenval, een gehucht in het nabijgelegen Weismes, en kreeg de verhalen over de Slag om de Ardennen van kinds af mee.

Tussen 16 december 1944 en 25 januari 1945 lieten tienduizenden soldaten hier het leven. Over de hele wereld klinkt de naam Bastogne als een klok, maar ook in de omgeving van Malmedy werd zwaar gevochten. Op 17 december vond in deelgemeente Baugnez een oorlogsmisdaad plaats, toen een Duitse gevechtseenheid er 84 Amerikaanse krijgsgevangenen liquideerde.

“Van mijn grootouders kreeg ik op een dag het mes van een Amerikaanse soldaat die zich tijdens het Ardennenoffensief een nacht had schuilgehouden op hun boerderij”, zegt Steffens. “Hij had zijn naam in het lemmet gekrast en had het mes als bedankje aan mijn ouders geschonken.”

Steffens bleef verzamelen en jaren later, op het einde van 2007, maakte hij zijn jongensdroom waar. Samen met zijn zoon opende hij zijn eigen oorlogsmuseum, dat hij vulde met paspoppen in oorspronkelijke soldatenuniformen, machinegeweren, afgedragen schoenen, stoffige helmen, een piano met sigarettenpakjes, chocolade en sterkedrank erop, brokstukken van gevechtsvliegtuigen én de muts die Joachim Peiper, de Waffen SS-officier die verantwoordelijk werd geacht voor het ‘Bloedbad van Malmedy’, tijdens zijn proces in Dachau droeg. “Zo goed als alle stukken die we in het museum tentoonstelden zijn gevonden in een straal van 30 kilometer rond Malmedy”, zegt Steffens.

Vooral in de beginjaren maakte hij kennis met honderden oud-strijders die in het museum naar de overblijfselen van ‘hun’ oorlog kwamen kijken. Très émouvants, noemt hij die ontmoetingen vandaag. Nauwelijks drie weken geleden kreeg hij nog een groep van veertig Oekraïners op bezoek. De verhalen over het ‘Bloedbad van Malmedy’ deden hen wel erg denken aan de oorlogsmisdaden in hun eigen land, in Boetsja onder meer.

‘Grootste ontgoocheling’

Maar toen al waren de dagen van het museum geteld. De voorbije jaren vocht Steffens zijn eigen strijd, tegen kanker, en bovendien wil zijn zoon zich voortaan volledig toeleggen op het bedrijf dat hij al een tijdje leidt. Tevergeefs zocht Steffens naar een overnemer. “Dat is mijn grootste ontgoocheling”, zegt hij. “Dat ik niemand gevonden heb om mijn levenswerk verder te zetten.”

Een fractie van de collectie verhuist straks naar het Malmundarium, het lokale historische museum in het centrum van Malmedy. De rest zal Steffens verkopen of opnieuw thuis opbergen. Op zijn vierenzestigste is de jongensdroom voorbij.

“Maar ik zal blijven verzamelen”, zegt hij. “Mijn liefde voor de geschiedenis van deze streek stopt niet.”