Na nieuwe evacuatievlucht uit Afghanistan blijft het onduidelijk hoeveel Belgen er nog zijn achtergebleven

Opnieuw konden gisteren Belgen in Kaboel op een vlucht van Qatar Airways stappen. Het was de vierde keer dat landgenoten via de Golfstaat uit Afghanistan vertrokken, al is daarmee nog steeds niet iedereen ter plekke geholpen. ‘Velen zijn onbereikbaar.’

Rond vier uur gisterenmiddag (plaatselijke tijd) zijn de passagiers aan boord gegaan van het vliegtuig. Een van hen was de Antwerpenaar Jahanshir Hotak, die meer dan een maand geleden in het tumult voor de luchthaven gewond raakte aan zijn kaak.

Hotak was niet de enige Belg op het vliegtuig; in totaal zijn er 24 Belgen meegereisd. Er waren eigenlijk 39 plaatsen voor ons land voorzien, maar diplomaten konden slechts van 24 mensen het antwoord krijgen dat ze in de mogelijkheid waren om te vertrekken.

Wanneer de evacués aankomen in Doha, de hoofdstad van Qatar, krijgen ze logement van de lokale autoriteiten. Shakila, de vrouw uit Wichelen die al eerder meevloog met de Qatarese vluchten, vertelde daar ook al over in onze weekendkrant.

Zij en haar medepassagiers mochten verblijven in huizen die voor het WK voetbal van volgend jaar zijn ingericht. Vanuit Doha moeten de evacués dan een commerciële vlucht nemen naar Europa die ze zelf moeten betalen. Shakila nam het vliegtuig naar Amsterdam en reisde zo verder naar België.

Bemiddelaar

Dat Qatar nog steeds vluchten inlegt naar Kaboel is niet verwonderlijk. De Golfstaat heeft zowel met het Westen als met de taliban goede banden en treedt al langer op als een bemiddelaar. “Door in Doha verschillende partijen bij elkaar te brengen kan Qatar zich positioneren als het Genève van het Midden-Oosten”, zegt David Criekemans, professor geopolitiek aan de UAntwerpen. “De unieke positie komt voort uit het feit dat Qatar heeft wat de taliban graag willen: de Golfstaat heeft een religieus conservatief bestuur, maar is toch welvarend.”

De relatie tussen Qatar en de VS raakte volgens Criekemans in het verleden verzuurd omdat het land moslimbroeders steunde in landen als Libië, Egypte en Syrië. Maar nog onder president Donald Trump zijn de banden weer aangehaald.

Qatar speelde ook een voorname rol bij de Amerikaanse evacuatie vanuit de luchthaven van Kaboel. Volgens Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken deed geen enkel ander land toen meer voor de Amerikanen.

Ook Belgisch buitenlandminister Sophie Wilmès (MR) bedankte tijdens de VN-top in New York onlangs haar Qatarese collega Mohammed bin Abdulrahman bin Jassim Al Thani voor “de sleutelrol die zijn land heeft gespeeld bij het faciliteren van het vertrek van mensen uit Afghanistan”. Vorige week zei Wilmès in de commissie Buitenlandse Betrekkingen van het parlement dat er al 45 Belgen met drie Qatarese vluchten uit Afghanistan waren weggeraakt. De vlucht van gisteren zou dus de vierde zijn.

Qatar is niet het enige land dat met zijn staatsluchtvaartmaatschappij op Kaboel vliegt. Ook vliegtuigen van Pakistan International Airlines en van het Iraanse Mahan Air zijn sinds vorige maand al geland in de Afghaanse hoofdstad.

Hoeveel landgenoten er zich nu nog in Afghanistan bevinden is niet duidelijk. Na de missie Red Kite, toen Belgische legervliegtuigen meer dan 1.400 mensen konden evacueren uit Kaboel, liepen er op de ambassade van Islamabad berichten binnen van enkele honderden landgenoten die waren achtergebleven. In totaal ging het om 442 personen.

In de eerste categorie (Belgen en hun kerngezinnen) zaten 238 mensen. Er waren ook 45 personen die nog voor België hebben gewerkt in Afghanistan, 63 activisten die zich engageerden voor mensenrechten en 96 personen die een verblijfsvergunning hebben voor ons land. “Maar veel mensen zijn vandaag onbereikbaar”, zei Wilmès in de commissie. “We proberen ze te bereiken via telefoon of per mail, maar ze zijn natuurlijk niet verplicht om ons te antwoorden.”

Geen juiste papieren

Het lijkt er ook op dat een aantal Belgen door de omstandigheden gedwongen is om in Afghanistan te blijven, bijvoorbeeld omdat hun familieleden niet over de juiste papieren beschikken om mee naar België te reizen. Op het terrein klinkt het ook dat sommigen naar de grens met een buurland zijn getrokken.

Een veertigtal personen heeft laten weten dat ze langs Pakistan willen gaan om zo het land te verlaten. Maar Buitenlandse Zaken raadt af om langs de weg te reizen. Aangezien de taliban checkpoints hebben opgezet op de wegen is dat te gevaarlijk.

Na de overname van Afghanistan door de taliban beloofden ze dat iedereen die met de internationale troepenmacht had samengewerkt amnestie zou krijgen. Maar die belofte blijkt vals. Tolken die nog voor het Nederlandse leger hebben gewerkt toonden brieven aan de NOS waarin de taliban ermee dreigen om hen te berechten of hun familie te straffen. De tolken zitten zelf al een hele tijd ondergedoken.

Ook Khalilullah A., die jaren als kleermaker voor Belgische soldaten heeft gewerkt, komt zijn huis niet meer uit omdat hij vreest voor zijn leven. Hij heeft een stapel documenten om zijn werk te bewijzen. En hoewel zijn naam bekend is bij Buitenlandse Zaken heeft hij van de ambassade niets meer gehoord.

“Voormalige collega’s van mij zijn wel tot in België geraakt met de evacuatievluchten”, zegt hij. “Zij proberen me nu te helpen. Ik hoop dat ik misschien ook mee kan met een vlucht naar Qatar, want als de taliban weten dat ik nog voor de Belgen heb gewerkt, ben ik er geweest.”