Na honderden pogingen lukt het nu toch: VS erkennen lynchen als misdrijf

Tussen 1882 en 1968 werden zeker 4.700 zwarte Amerikanen in het zuiden van de Verenigde Staten door witte mannen gelyncht. Een speciale wet heeft dit nu tot misdaad verklaard.

Op een handtekening van president Joe Biden na is het geregeld: na meer dan 120 jaar vergeefs proberen is in het Amerikaanse Congres de ‘Emmett Till-antilynchwet’ aangenomen. “Een overwinning over de generaties heen”, noemde de indiener, Democratisch lid van het Huis van Afgevaardigden Bobby Rush, het aannemen van de wet maandagavond. Maar het was “een bittere smet op het blazoen van Amerika” dat het zo lang moest duren, zei de Democratische fractieleider in de Senaat, Chuck Schumer.

De wet brengt voor het eerst een misdaad met de naam ‘lynchen’ onder de federale strafwet. Die wordt gedefinieerd als het samenzweren om iemand te doden, zwaar verwonden, ontvoeren of aan te randen vanwege ras, geloof of geaardheid.

Emmett Till, de veertienjarige, in 1955 vermoorde zwarte jongen naar wie de wet is genoemd, was een van de minstens 4.700 Amerikanen, merendeels zwarten, die tussen 1882 en 1968 werden vermoord door groepen witte burgers. Het waren wraakoefeningen voor veronderstelde vergrijpen tegen witten – in het bijzonder tegen witte vrouwen. Maar ze hadden ook als doel op de hardst mogelijke manier de maatschappelijke verhoudingen duidelijk te maken, aan zowel de zwarte als de witte bevolking.

Dat is goed te zien in een korte documentaire die kanshebber is bij de Oscars eind deze maand: Lynching Postcards, Token of a Great Day. Die toont ansichtkaarten die in de negentiende en vroege twintigste eeuw werden gemaakt met foto’s van opgehangen of verminkte zwarte slachtoffers en opgewonden en blije witte toeschouwers.

Monumenten voor de slachtoffers

Lynchpartijen vonden vooral plaats in het zuiden van de Verenigde Staten. Sinds 2015 kunnen Amerikanen precies nagaan waar allemaal in een museum in Montgomery in Alabama. Voor elk district waar het gebeurde zijn de slachtoffers opgesomd op twee stalen monumenten. Een ervan moet in het museum blijven, het andere mag worden opgehaald door het district waar het gebeurde, om daar te worden tentoongesteld.

De eerste wet die lynchen landelijk strafbaar moest stellen, werd in 1900 in het Huis van Afgevaardigden ingediend door George Henry White, destijds het enige zwarte Congreslid. De wet maakte geen schijn van kans. Pas in 1922 nam het Huis een antilynchwet aan, maar die sneuvelde in de Senaat.

In dat jaar liet een krantenkop in Mississippi zien hoe witte Amerikanen lynchen nog als prima snelrecht zagen. ‘Een helse misdaad’, stond boven een artikel over het ophangen van een zwarte man. Die kwalificatie betrof niet de executie, maar zijn veronderstelde misdaad, het aanranden van een wit meisje.

Zwarte jogger achtervolgd en gedood

Lynchen is niet alleen maar geschiedenis. Nog slechts een paar weken geleden betreurden zwarte leiders het ontbreken van een antilynchwet bij het berechten van drie witte mannen die in 2020 in Georgia een zwarte jogger, die ze van een inbraak verdachten, hadden achtervolgd en gedood.

Lokale aanklagers waren in eerste instantie ongenegen hen te vervolgen, omdat het om zelfverdediging zou gaan. Na veel protesten gebeurde het toch, en de drie werden afgelopen november wegens moord tot levenslang veroordeeld.

In een apart proces voor een federale rechtbank verklaarde een jury de drie afgelopen maand ook nog schuldig aan door haat gemotiveerde misdaden. Voor samenzwering tot zulke misdaden, de definitie van lynchen, konden ze nog niet worden veroordeeld, maar volgens de indiener van de nieuwe wet, Bobby Rush, was het anders een loepzuiver geval geweest.

In dat geval hadden ze nog eens dertig jaar kunnen krijgen bovenop levenslang, wat die extra straf vooral symbolisch zou hebben gemaakt. Maar dat kan heel passend zijn, schreef jurist Theodore Johnson van het Brennan Center for Justice in New York in de Washington Post, voor “een misdaad die zelf een diepe symbolische betekenis heeft”.