Na het virus zelf hoopt internationale luchtvaart nu ook het vaccin ertegen te verspreiden

Als het aan de luchtvaart ligt, krijgt iedereen morgen een prik tegen het coronavirus. Niet alleen omdat een vaccin de weg vrijmaakt voor de terugkeer van de reiziger aan boord. De sector hoopt ook een hoofdrol en misschien wel een ‘heldenrol’ te claimen in de distributie van de entstof.

De veelbelovende vaccins die de laatste weken zijn opgedoken worden op slechts enkele plekken in de wereld gefabriceerd. Ongeveer 4,2 miljard mensen wonen in landen waarnaar de virusbestrijders vanuit andere landen moet worden aangevoerd, aldus het Bredase adviesbureau Europhia Consulting. Dat zal voor een deel over de weg, maar voor een groot deel door de lucht gebeuren.

Het is een uitdaging die de luchtvaart gretig omarmt. “De veilige levering van covid-19-vaccins wordt de missie van de eeuw voor de wereldwijde luchtvrachtsector”, zegt Alexandre de Juniac, de vertrekkende directeur van de internationale koepel IATA. De Fransman, oud-baas van Air France-KLM, roept regeringen op om faciliteiten, veiligheidsmaatregelen en douaneprocedures voor te bereiden “voor de gigantische en complexe taak die voor ons ligt”.

De luchtvaart kan wel wat positieve aandacht gebruiken. De sector ligt al langer onder vuur vanwege de aanslag die vliegtuigen plegen op het milieu. De coronacrisis heeft de publieke opinie er niet milder op gemaakt. Het virus heeft zich in het begin via reizigers kunnen verspreiden en de sector slokt een fors deel van het geld op dat landen uittrekken om hun economieën van de ondergang te redden.

Vrachtvliegtuigen

De IATA heeft uitgerekend dat voor de distributie van een enkele dosis vaccin naar 7,8 miljard wereldburgers er 8.000 Boeing 747-vrachtvliegtuigen nodig zijn. Maar alleen al het middel van de Amerikaanse fabrikant Pfizer vereist twee prikken.

Het probleem is dat het vrachtvervoer door de lucht net als de rest van de luchtvaart op zijn gat ligt sinds maart, toen een groot deel van de wereld reisbeperkingen afkondigde. De helft van de luchtvracht wordt meegevoerd in het ruim van passagiersvliegtuigen. Die staan voor het grootste deel nog aan de grond.

IATA-econoom Brian Pearce schat dat luchtvaartmaatschappijen de afgelopen negen maanden tegen de 2.500 van deze toestellen heeft omgebouwd om vracht te vervoeren, een fenomeen dat Lufthansa-topman Carsten Spohr heeft gemunt met de term ‘preighter’ (een samentrekking van de Engelse woorden voor passagierstoestel en vrachtvliegtuig, freighter). Dan nog ligt de capaciteit meer dan een kwart lager dan een jaar terug.

Speciale vrieskisten

De bijzondere eigenschappen van het Pfizer-vaccin maken de distributie nog een tikkeltje complexer, stellen deskundigen. De entstof moet worden bewaard bij een temperatuur van 80 graden onder nul en moet binnen vijf dagen na aankomst in een ziekenhuis worden geïnjecteerd. “Nergens ter wereld bestaat de capaciteit om vaccins bij deze temperatuur te vervoeren”, stelt Toby Peters, hoogleraar koude opslag van de University of Birmingham, in het vakblad Aerotime. Pfizers middel moet in speciale vrieskisten worden verscheept of op droog-ijs worden vervoerd. Dat kan niet zonder dat luchtvaartinspecties de regels oprekken.