Na de massa het maatwerk: de vaccinatiecampagne gaat een nieuwe fase in

De grootste vaccinatiecampagne ooit maakt stilaan plaats voor gespecialiseerd maatwerk, in de hoop dat ook de meest overtuigde weigeraars overstag gaan. Toch zal een totale vaccinatie altijd een utopie blijven. ‘We doen er alles aan om de drempel zo laag mogelijk te leggen.’

Hoe ver staan we?

“Precies een engeltje dat op mijn tong pist!” De vreugde bij de 96-jarige Jos Hermans was groot toen hij op 28 december vorig jaar als eerste Vlaming een coronavaccin kreeg. De hoop om met zijn prik 100 jaar te worden, is helaas niet ingelost – Hermans overleed begin mei van ouderdom – maar het moment bleek de start van de grootste vaccinatiecampagne ooit in ons land. Een campagne die stroef uit de startblokken schoot, maar intussen een succes kan worden genoemd.

Vandaag zijn 6,5 miljoen Belgen volledig gevaccineerd, ruim 70 procent van de volwassenen. Bijna 8 miljoen Belgen ontvingen een eerste dosis. Daarmee horen we bij de Europese top. Enkel bij een aantal grootstedelijke jongeren loopt de campagne niet zo vlot, zeker niet in Brussel. Ook de prikcampagne bij de minderjarigen staat in de kinderschoenen.

Zijn alle minderjarigen voor 1 september gevaccineerd?

Dat zou ideaal zijn, maar de kans is klein. De simpele reden is dat veel jongeren in juli en augustus op vakantie gaan en de uitnodiging nog even links laten liggen. Het ligt niet aan de leveringen of aan de vaccinatiecentra, wel aan de jongeren zelf.

Volgens de recentste cijfers van Sciensano kregen 294.000 12- tot 17-jarigen een eerste prik. 42.100 zijn volledig gevaccineerd. Vooral bij de ouderen, van 16 en 17 jaar, loopt de vaccinatie gesmeerd. In Vlaanderen had 70 procent onder hen al een eerste prik. In de leeftijdscategorie tot 15 jaar verloopt de campagne trager, al zijn alle uitnodigingsbrieven vertrokken.

“We doen er alles aan om de drempel zo laag mogelijk te krijgen”, zegt Gudrun Briat van de Taskforce Vaccinaties. “We hebben de termijn tussen een eerste en tweede dosis van Pfizer bijvoorbeeld verlaagd van 5 naar 3 weken. Wie op vakantie is, kan zich later laten vaccineren. We zijn erg soepel. Veel jongeren zetten zich op de QVAX-lijst en komen zo iets eerder aan bod.”

Hoewel minderjarigen voorlopig enkel gevaccineerd worden met Pfizer, komt er binnenkort een goedkeuring aan van Moderna.

Wat met de weigeraars?

Zij worden op alle mogelijke manieren aangeklampt. Er loopt nu een inhaalcampagne voor wie zijn of haar uitnodiging weigerde of negeerde. Ook heeft elk vaccinatiecentrum nu een zogenaamde populatiemanager. Deze brengt in kaart bij welke bevolkingsgroepen of wijken er nog lacunes zitten in de vaccinatiedekking. “Als het om een bepaalde wijk gaat, neemt de populatiemanager bijvoorbeeld contact op met lokale straathoekwerkers en huisartsen. Samen bekijken ze hoe ze deze groep kunnen bereiken”, legt Briat uit.

Opvallend is dat er in Antwerpen pop-up-vaccinatielokalen worden ingezet in bepaalde wijken om de vaccinatiegraad op te krikken. In Brussel gaat men van deur tot deur, rijdt er een vaccinatiebus rond en kan een een vaccinatie ook via huisartsen.

Een verplichte prik komt er voorlopig niet, ook niet voor het zorgpersoneel. Al zette Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) vrijdag de deur op een kier. “De laatste weken hebben we met succes gemobiliseerd en gesensibiliseerd”, klonk het. “Maar voor mij is een verplichte vaccinatie geen taboe.”

Hoe lang blijven de vaccinatiecentra open?

Nog minstens tot half oktober. Een aantal centra werken wel aan een afbouwscenario. Zo sluit het centrum van Lommel eind augustus de deuren en dat van Diest in september. In deze plaatsen kregen de meeste inwoners al een prik, waardoor de centra minder werk hebben. “Als er dan twee centra dicht bij elkaar liggen, bekijken we of we hen kunnen samenvoegen om efficiënter te werken. Vaak zijn de gebouwen sporthallen of culturele centra en wil men die opnieuw voor hun normale functie gebruiken”, stelt Briat.

Tot half oktober moet minstens één centrum per eerstelijnszone openblijven. Elke burger moet tenslotte de kans krijgen om daar de eerste twee prikken te laten zetten. In een volgende fase, waarbij er een derde prik wordt uitgedeeld, spelen de centra een veel minder prominente of zelfs helemaal geen rol meer. De reguliere zorg, zoals huisartsen, bedrijfsartsen en apothekers, nemen dan die taak over. Zoals het systeem van de gewone griepspuit.

Krijg ik een derde prik?

De zogenaamde ‘booster’ komt er in Groot-Brittannië voor 50-plussers en in Israël voor 60-plussers. Bij ons komt een politieke beslissing pas in september. De derde prik wacht op de goedkeuring van het Europees Geneesmiddelenbureau EMA. Tot nu toe diende geen enkele fabrikant daarvoor al een dossier in. Uit een studie van Pfizer blijkt dat een derde dosis van het vaccin het aantal antilichamen tegen de gevaarlijke Deltavariant minstens zou vervijfvoudigen.

“Het zou logisch zijn dat we beginnen met de kwetsbaren, zoals ouderen en zieken. We hebben daarvoor voldoende vaccins. De vraag is of Pfizer zijn vaccin nog gaat aanpassen aan de recentste varianten”, zegt Briat. Minister Beke kondigde vrijdag aan dat een eventuele derde prik normaal ten vroegste voor 2022 zal zijn. Welke bevolkingsgroepen hiervoor in aanmerking komen, staat nog niet vast.