Na de golf van solidariteit dit voorjaar: ook Oekraïense gezinnen op straat door asielcrisis

Nadia kwam dinsdagnacht aan in België met haar man en twee kinderen, tien en zes jaar oud, na meer dan 1.800 kilometer rijden vanuit West-Oekraïne.

“We hebben ons geregistreerd op de Heizel voor tijdelijke bescherming en omdat we niemand kennen in België die ons kan opvangen, hebben we ons aangemeld bij Fedasil en het Rode Kruis. Ze zeiden dat er geen plaats meer vrij was.”

Het gezin bracht de nacht door in de auto. Donderdagochtend klopten ze aan in Halle, vlak bij Brussel.

“We hebben die mensen moeten zeggen dat we niet konden helpen”, zegt Bart Haerens, medewerker Vluchtelingen bij stad Halle. ’s Avonds vonden ze een oplossing via een lokale parochie, voor alvast één nacht, maximaal tot het einde van het weekend. De stad vangt op dit moment een 35-tal Oekraïense vluchtelingen op in 8 woningen. Afgelopen vrijdag meldde er zich nog al een gezin bij de stadsdiensten. Zij konden in de laatste beschikbare doorgangswoning terecht.

Ook in andere gemeenten kloppen Oekraïense vluchtelingen radeloos aan. In Gent kwam dinsdag bij een vluchtelingenorganisatie een gezin met drie jonge kinderen aan met hun document van tijdelijke bescherming. Ze hadden met hun laatste geld het weekend op hotel doorgebracht.

“Stad Gent kon geen extra mensen opvangen, ook niet in nachtopvang”, zegt Evelyne Huughe van Hart voor Vluchtelingen De Olijfboom.

Het gezin bleef een nacht bij een vrijwilliger en intussen vonden vluchtelingenorganisaties een vrije plaats in Lochristi. Normaal gezien moet Fedasil deze Oekraïners een plaats toewijzen in de opvang in de regio’s. In theorie gaan ze vanop de Heizel naar het transitcentrum Ariane, van waaruit Fedasil hen verspreidt over het land.

Afgelopen zomer bleek al dat Oekraïners te lang in het transitcentrum bleven hangen, bij gebrek aan opties. Bovendien verblijven sinds enkele weken in Ariane niet enkel 450 Oekraïners, maar ook 500 asielzoekers.

Maximumcapaciteit

“Door de hoge nood kwamen ook asielzoekers in het transitcentrum, waardoor we nu aan de maximumcapaciteit zitten”, zegt Joachim Deman, woordvoerder Rode Kruis-Vlaanderen, dat de opvang in Ariane beheert.

Daardoor kan Fedasil geen Oekraïners meer doorsturen naar Ariane. De ketting stropt en nu viel ook een schakel daaruit weg. Fedasil zou de mensen dan op de Heizel al naar de opvangplaatsen in Vlaanderen, Brussel en Wallonië kunnen doorverwijzen, maar ook daar is onvoldoende plaats. “Anders zou de doorstroming uit Ariane vlotter verlopen”, zegt de Fedasil-woordvoerder.

Door een Europese regeling hebben de Oekraïense vluchtelingen automatisch tijdelijke bescherming waardoor ze geen asielprocedure moeten doorlopen. Maar nu blijken de twee systemen toch elkaar te belasten.

“Toen wij het nooddorp in Mechelen in mei openden, was dat met een zestigtal medewerkers die je niet kan inzetten in een asielopvangcentrum in de buurt”, zegt Deman. “Je vist toch in dezelfde poel van medewerkers.”

Nooddorpen

In Mechelen en Antwerpen heeft Vlaanderen nooddorpen voor Oekraïners gebouwd, maar die zitten vol. Antwerpen breidt zijn nooddorp uit, maar het is nog wachten op de containers. Toch zegt Vlaanderen dat er nog voldoende plaatsen zijn bij de lokale overheden.

“Volgens onze huisvestingstool zijn er een 850-tal plaatsen vrij, onze buffer”, zegt Ben Bruynseels, woordvoerder van Vlaams minister Diependaele (N-VA). “Wij vangen niet op dat er problemen zijn.”

Volgens e-mails die De Morgen kon inkijken gebruiken de Vlaamse en federale diensten de huisvestingstool echter niet meer, omdat hij niet accuraat is. Van die 850 zogezegd beschikbare plaatsen, zouden er maar 50 echt vrij zijn, wat de tool onbetrouwbaar maakt.